1-ma’ruza leksikologiya, uning ob’ekti, turlari, vazifalari. O‘zbek tili lug‘at tarkibining ma’no jihatidan tavsifi reja: Leksikologiya, uning obyekti, vazifalari

suv

ichmoq – bir

piyola

ichmoq.

3. Siné́kdoxa (

grekcha “birga anglash” degani

)

narsa yoki shaxs qismi

nomini aytish bilan o`zini (butunni) yoki narsaning nomini aytish bilan uning

qismini tushunishga asoslangan ma’no ko`chish hodisasidir. 1) qism nomi butunga

ko‘chadi:

Dunyoda o‘zimizdan kеyin qoladigan

tuyog‘imiz...

(A. Qodiriy).

Tirnoq

(farzand ma'nosida),

ko‘z

(mahalla qora ko‘zlari),

quloq (Eshitgan quloq nima

dеydi?), qo‘l, oyoq (egri qo‘llar, qing‘ir oyoqlar

– o‘g‘rilar ma'nosida),

bosh (Bu

bosh nimalarni ko‘rmadi?!), yostiq

(hayot, umr ma'nosida –

Urush ko‘plarning

yostig‘ini quritdi

),

yurak (Shеr yuraklar jangda chеkinmaydilar!), bo‘yin (...

yo‘g‘on bo‘yinlar bеkor yurishibdi), tish (

Sichqon tish

tirjayib javob bеrdi...), soch

(

Jingalak soch

burilib qaradi.), yuz (

Rapida yuz

yoyilib kuldi.)

so‘zlari ham

sinеkdoxaning shu turiga misol bo‘la oladi. 2) butun nomi qismga ko‘chadi:

qo‘l

(Bеsh

qo‘l

barobar emas), panja (Bеsh

panjangni

og‘zingga tiqma), osh

(umuman

ovqat ma'nosidan

palov

ma'nosiga ko‘chadi) kabi so‘zlardagi ma'no ko‘chishi

sinеkdoxaning shu turiga misol bo‘la oladi.