1-ma’ruza leksikologiya, uning ob’ekti, turlari, vazifalari. O‘zbek tili lug‘at tarkibining ma’no jihatidan tavsifi reja: Leksikologiya, uning obyekti, vazifalari

So‘z va leksema munosabati

Tilshunoslikda so‘zning markaziy birlik ekanligi haqida yuqorida aytib

o‘tgan edik. Bunda muayyan tilning lug‘at tarkibiga kiruvchi barcha so`zlar

nazarda tutiladi. Lug‘at tarkibidagi so‘zlarni ikkita katta guruhga bo‘lish mumkin:

1. Atash xususiyatiga ega bo‘lgan so‘zlar.

Bular, shaxs

(odam, bola),

narsa

(kitob, daftar),

belgi

(yaxshi, go‘zal),

miqdor

(olti, yettinchi),

holat

(tez, oson),

payt

(hozir, bugun),

harakat

(yurmoq, yozmoq),

ishora

(bu, shu)

kabi tushunchalarga

nom bo‘lib keladi.

2. Atash xususiyatiga ega bo‘lmagan so‘zlar.

Bular so‘zlarni bir-biriga

bog‘laydigan

(va, uchun),

so‘zlarga qo‘shimcha ma’no kiritadigan

(faqat, xuddi),

tovush va harakatlarga taqlid bildiradigan

(gurs, jimir-jimir),

inson his-tuyg‘ularini

aks ettiradigan

(oh, voy),

aytilgan fikrga munosabat bildiradigan

(shekilli,

menimcha)

kabi so‘zlardir.

Ma’no jihatidan birinchi guruhga mansub so‘zlar

lug‘aviy birlik

hisoblanadi

va leksikologiya bo‘limida o‘rganiladi, ikkinchi guruh so‘zlar esa