1-ma’ruza. Kolloid kimyo zamonaviy kimyoning nazariy asosi reja

1-MA’RUZA. KOLLOID KIMYO ZAMONAVIY KIMYONING NAZARIY ASOSI

REJA

1. Kolloid kimyoning vazifasi

2. Moddaning kolloid holati. Kolloid sistemalarning disperslik va geterogenligi

3. Kolloid kimyoning rivojlanish tarixi

Tayanch iboralar: Dispers sistema, kolloid xolat, zol’, liofil’, liofob, mikrogeterogen sistema, geterogenlik, disperslik, yuqori dispers sistema
Kolloid kimyoning vazifasi

Kolloid kimyo fani - mustaqil fan bo‘lib, bir qator xususiyatlari jihatidan bir-biriga o‘xshash turli-tuman sistemalarni tekshiradi.

"Kolloid kimyo" dispers (maydalangan) sistemalar va sirt qavatda sodir bo`ladigan xodisalarning fizik-kimyosiga oid fan bo`lib, moddalarning dispers xolatlari va sirt qavatlarning o`ziga xos xususiyatlari xaqidagi ta`limotni o`rganadi.

Kolloid so‘zi grekcha “colla” ya’ni kley so‘zidan olingan bo‘lib, xozirgi zamon mazmuniga to‘g‘ri kelmagani uchun bu nom faqat tarixiy ahamiyatga ega bo‘lib saqlanib kelmoqda. 19 asrda italiya olimi Selmi ba’zi eritmalarning anomal (qonuniyatlardan chetlanadigan) xossalarga ega ekanligini kuzatdi ya’ni: ularda yorug‘likning tarqalishi, tuzlar ta’sirida ularda erigan moddaning cho‘kmaga tushishi. Moddaning bunday eritmaga o‘tishi va undan cho‘kishida sistemaning xajmi va xarorati o‘zgarmagan. Selmi bunday eritmalarni “psevdoeritmalar” deb atalgan va keyinchalik ular zollar deb ataldi.

Ko‘pchilik olimlar kolloid eritmalar odatdagi xaqiqiy eritmalarga o‘xshaydi, lekin ulardan zarrachalarning kattaligi bilan farq qiladi degan xulosalar chiqargan xolda, katta molekulali polimer moddalarning xaqiqiy eritmalarini ham kolloid sistemalar bilan birga o‘rganish ma’qul deb xisoblashadi.

Demak, kolloid kimyoning vazifasi yuqori disperslikka ega bo`lgan geterogen sistemalarni, bu sistemadagi sirt xodisalarni va yuqori molekulyar sistemalarni o`rganishdan iborat.