1-Маъруза: Кириш

катталикларининг эталонлари эса хар 3 йилда таққослаб турилади. 
Бирламчи эталонга иккиламчи ва бошқа разряддаги барча эталонлар 
"буйсунади". 
Бирламчи эталон оркали киймати аниқланадиган эталонга иккиламчи 
эталон номи берилган. 
Баъзи холларда нафакат вақт мобайнида узгармас, доимий бўлган 
параметрларни, балки узгарувчан бошқа параметрларни, хусусан, кенг 
куламдаги даврий ѐки импульсли частсталарни ўлчаш лозим бўлади. 

---

6-расм. Эталонларнинг турлари 
Махсус эталон ѐрдамида яратилган бирлик бирламчи эталон ѐрдамида 
яратииган бирликка мос бўлиши керак. Эталонларнинг табақаланиш чизмаси 
6- расмда келтирилган. 
Ўлчашларнинг сифат мезонлари. Бу мезогмар қаторига 
куйидагилар киритилган: 
Аниқлик - бу мезон ўлчаш натижаларни катталикнинг чинакам 
кийматига яқинлилигини ифодалайди.
Ишончлилик - ўлчаш натижаларига ишонч даражасини белгиловчи 
меъзон хисобланади, ўлчаш натижаларига нисбатан ишончлиликни 
эхтимоллар назарияси ва математик статистика қонунлари асосида 
аниқланади. 
Тугрилик - ўлчаш натижаларидаги мунтазам хатоликларнинг нолга 
яқинлигини билдирувчи сифат мезони. 
Мос келувчанлиги - бир хил шароитлардаги ўлчашлар натижаларини 
бир-бирига яқинлигини билдирувчи сифат мезони. 
Қайтарувчанлик - ушбу мезон хар хил шароитларда (турли 
вақтда, ҳар хил жойларда, турли усулларда ва воситаларда) бажарилган 
ўлчашларнинг натижаларини бир-бирига яқинлигини билдиради. 
Ўлчаш 
хатолиги 
- 
ўлчаш 
натижасини 
чинакам 
қийматдан 
четлашувини 
ифодаловчи 
ўлчашнинг 
сифат 
мезони.
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ 
1. Ўлчаш нима? 

---

2. Ўлчашларнинг қандай усуллари ва турларинини биласиз? 
3. Ўлчаш воситаси нима? 
4. Ўлчаш 
воситаларинииг турли туманлигини нима билан 
изоҳлайсиз? 
5. Ўлчовларнинг қандай турлари мавжуд? 
6. Ўлчаш асбобларидан қандайларини биласиз? 
7. Эталонларнинг яратилиш тарихи ва нима учун улар махсус 
шароитларда сақланади?
8. Ўлчовларининг қандай сифат мезонлари мавжуд ? 

---