1. ma’ruza. Kirish. O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari. Organizm va muxit

Bolalar va o’smirlar faoliyati gigiyenasi. Olib boriladigan ishlarning bu sohasida o’sib kelayotgan avlodning turli ishlar bilan shug’ullanishida (bolalar muassasalarida o’qish, jismoniy ish bajarish, jismoniy tarbiya) gigiyenik tadbirlarni qo’llash va natijalarini aniqlash ko’zda tutiladi. Bunda bolalarning sog’ligini saqlagan holda ish faoliyatini oshirish hamda charchashning oldini olish tadbirlarini ko’rish asosiy masala hisoblanadi. Bu esa o’z navbatida yasli, bog’cha va maktab yoshidagi bolalarga muvofiq keladigan kun tartibining to’g’ri tuzilishiga xizmat qiladi; Tashqi muhit gigiyenasi. Rejalashtirilgan ishning bu qismida bolalar va o’smirlar muassasalarini loyihalash va qurishda bir qator gigiyenik tadbirlarni joriy yetish, jumladan ularni aholi yashaydigan joylarga qurish, xonalarni yetarli darajada yoritish, toza havo va issiqlik, ichimlik suv bilan, bolalar uchun mo’ljallangan jihozlar bilan ta’minlash ko’zda tutiladi;

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining tekshirish usullari. Bolaning tug’ilishidan boshlab to voyaga yetguniga qadar uning organlari, organlar tizimlari ,to’qimalari va hujayralari funksiyalarini to’rli biologik va fiziologik usullar yordamidi o’rganib, muhim xususiyatlari qayd qilinib olingan ma’lumotlar to’planadi va ular taxlil qilinadi: 1. Laboratoriya tedqiqot usullari. Bu usul yordamida organizmning funksiyalariga tashqi atrof-muhit omilarining ta’sirini o’rganish, organizmda biror organning funksiyasi yoki ahamiyatini aniqlash, organ faoliyatining asab tizimi faoliyatiga ta’sirini bilish, organlarni ion bilan ta’minlanish darajasi o’rganiladi. 2. Antroponometrik usul: bu usulning bir nechta turlari mavjud bo’lib, bular quyidagilardir: 3. Tabiiy eksperiment usuli – gigiyena fanidagi asosiy usul bo’lib, u organizmga tashqi muhitning har tomonlama ta’sirini o’rganadi. 4. Statistika usuli- tashqi muhit omillarining bola va o’smirlarning salomatlikka ijobiy va salbiy ta’sirini aniqlaydi. Bolalar muassasalarining maxsus standart jihozlar bilan ta’minlash, bolalar kiyim kechaklari, poyafzal o’lchamini aniqlashda va boshqa kerakli buyumlar bilan ta’minlashda foydalaniladi. Bu usullar yordamida profilaktik chora-tadbirlar ishlab chiqish uchun zarur ma’lumotlar olinadi.