1-Ma’ruza Fizika predmeti. Moddiy nuqta kinematikasi Reja


QATTIQ JISM AYLANMA HARAKATI. KUCH MOMENTI. IMPULS MOMENTI. ENERGIYA



Download 393,81 Kb.
bet9/16
Sana02.11.2022
Hajmi393,81 Kb.
#859304
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   16
Bog'liq
1-mavzu (1)

QATTIQ JISM AYLANMA HARAKATI. KUCH MOMENTI. IMPULS MOMENTI. ENERGIYA.
Agar jism zarralarining o’zaro joylashishi o’zgarmasa, ya‘ni u deformatsiyalanmaydigan bo’lsa bunday jism qattiq jism deb tushiniladi.
Cheksiz kichik vaqt ichidagi burilish burchagiga burchak tezlik deb aytiladi.
(2.25)
Demak, aylanma harakat qilayotgan qattiq; jismning bur­chak tezligi burilish burchagidan vaqt boyicha olingan birinchi tartibli hosilaga teng.
Agar qattiq jismning burchak tezligi o’zgarmas qiymatga ega (ya‘ni ) bo’lsa, jism tekis aylanayotgan bo’ladi. Bu holda burchak tezlik qiymati
(2.26)
ifoda bilan aniqlanishi mumkin.
Burchak tezlik notekis bo’lsa burchak tezlanish degan tushinchani kiritamiz va quyidagicha ifodalanadi:
(2.27)
Yoki (4.1) ni hisobga olsak quyidagi formula hosil bo’ladi:
(2.28)
Demak, aylanayotgan qattiq jism burchak tezlanishining qiymati burchak tezlikdan vaqt boyicha olingan bi­rinchi tartibli hosilaga yoki burilish burchagidan vaqt boyicha Olingan ikkinchi tartibli hosilaga teng.
SI sistemasida burchak radian hisobida, burchak tezlik rad/s hisobida, burchak tezlanish esa rad/s2 hisobida o’lchanadi.
Aylanayotgan qattiq jism burchak harakteristikalari bilan mazkur jism ayrim nuqtalarining chiziqli harakteristikalari orasidagi bog’lanishni aniqlaylik. Shu qattiq jismning ixtiyoriy bitta nuqtasi biror vaqt davomida bosib o’tgan masofasi uzunlikdagi aylana yoyi bilan harakterlanadi Shu vaqt davomida burilish burchagining o’zgarishi bo’lsin. burchak r raduisli aylananing markaziy burchagi bo’lgani uchun yoyni quyidagicha yozamiz:
(2.29)
Uning ikkala tomonini ga bo’lamiz va vujudga kelgan nisbatlarning nolga intilgandagi limitlarini olamiz:
(2.30)
Bu tenglikning chap tomonidagi limit aylanma harakat qilayotgan nuqtaning tezligi ( ), o’ng tomondagi limit esa aylanayot­gan qattiq jismning burchak tezligi ( ) dir. Shu­ning uchun (4.6) ni quyidagi ko’rinishda yoza olamiz:
(2.31)
Demak, qo’zg’almas o’q atrofida aylanayotgan qattik jism nuqtalarining chiziqli tezliklari shu nuqtalar radius vektorlarining moduliga to’g’ri proportsional ekan.
(2.32)
(2.33)
Demak, qo’zg’almas o’q atrofida aylanayotgan qattiq jismning aylanish o’qidan uzoqrokdagi nuqtalari uchun normal va urinma tezlanishlarning qiymatlari ham kattaroq bo’lar ekan.
Qattiq jismning aylanishi davr va chastota kabi kattaliklar yordamida ham ifodalanadi.
Qattiq jismning bitta to’liq aylanishi uchun ketgan vaqt aylanish davri deb, birlik vaqt ichidagi aylanishlar soni aylanish chastotasi deb ataladi.
U holda tekis ay­lanayotgan qattiq jism uchun (4.2) ifodani quyidagicha yozish mumkin:
(2.34)

Download 393,81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish