1-Ma'ruza Fanga kirish, fanning predmeti, o’qitish maqsadi va vazifasi. Reja Fanning prelmeti

Nochiziqli tizimlar modellarining universal xususiyatga ega ekanligi keyingi paytlarda chop qilingan bir necha ishlardan ma’lum. Masalan, zamonaviy ekologiya, iqtisod va an’anaviy gumanitar fanlar predmeti hisoblanuvchi sosiologiya yoki biologiyaning dolzarb muammolarini miqdor jihatdan baholashni taklif qilishadi. Fazoviy portret usuli yordamida muhitning sanoat ta’sirida ifloslanishi muammolarini, jarimalar effektivligini oshirish hamda faqat bir marta e’lon qilingan ma’ulmotlar asosida ularning yaxshi falsifikasiyasini aniqlashga imkon beruvchi saylov jarayoni tahlilini yechishni taklif qiladi.
Devid Ryuel “Iqtisodning texnologik rivojlanishining turli xil darajadagi, tashqi kuchlar ta’siridagi dissipativ fizik tizim bilan parallel hamjamiyatni tasavvur qilish” ni taklif qiladi va quyidagicha xulosaga keladi: “texnologik jarayonning juda yuqori bo’lgan bosqichida biz regulyar bo’lmagan o’zgarishlarga ega turbulent iqtisodga duch kelamiz.”
N.A.Sisoyeva o’zining “Elektron holat boshqaruvi: imkoniyatlar va cheklashlar” mavzuidagi nomzodlik ishida saylov va hukumat organlarini o’z-o’zidan tashkillanish nazariyasi pozisiyasidan qarashni taklif qiladi. U: ”Aksariyat saylovchilar xulqi dissipativ tuzilish modeli doirasida qaralishi mumkin” ligini ta’kidlaydi. U o’z modelida tasodifiy tashqi omillar turli xil energetik holatlarda joylashgan atomlar kabi, o’z ta’sirlari tufayli faollashadi “tanlash diterminantlari”ni qo’llaydi. Bu model lazer ishlashidagi modellar raqobatini eslatadi.
Shunday qilib, nochiziqli tizimlar modellari ilmiy bilimlarning turli xil oblastiga kiradi. “Zamonaviy tabiiy bilimlar konsepsiyasi” kursini mutaxasisligi matematik bo’lmagan talabalar murakkab tizimlar nochiziqli dinamikasining asosiy g’oyalarini qabul qilishi va o’zlashtirishligi muammo hisoblanadi. Talabalarga “differensial tenglamalar” tahlili metodlarini emas, faqat uning tushunchasinigina o’rgatish mumkin. Bu muammoni ta’lim vositasi sifatida ishlatiladigan kompyuterlardan foydalanish asosida yechish mumkin.