1-ma'ruza: Arifmetik amallarni o’rgatish metodikasi O'qib tayyorlanishingiz uchun 1-ma'ruza!

Ifodani  aynan  almashtirish  bu  berilgan  ifodani  qiymati  shu  ifodaning  qiymatiga  teng  bo’lgan  boshqa ifoda bilan  almashtirishdir.

         100 ichida arifmetik amallarning bajarilishi  arifmetik  amallarning xossalariga  va  bu  xossalardan  kelib  chiqadigan  natijalarga  asoslangan.          Sonni  yig’indiga  qo’shish,  sonni yig’indidan  ayirish, yig’indini  songa  ko’paytirish,  sonni yig’indiga  ko’paytirish  va  bo’lish xossalari  bilan  tanishish  natijasida  bolalar  natijani turli  usullar  bilan  topish mumkin ekanligiga  ishonch  hosil  qiladilar.

         Amallarning  xossalari  haqidagi bilimlarini  o’quvchilar berilgan  ifodalarni aynan  teng ifodalarga  almashtirishga tatbiq  etadilar:

1. 
   Ifodalarning  qiymatlarini  uch  xil  usul bilan top:
   

30 + ( 40 – 20 ),             90 – ( 60 + 10 ) – 4,           ( 20 + 34 ) – 4.

Eng  qulay usulni  ko’rsat.

1. 
   Tenglikning   chap  tomonida yozilgan ifodalarni  taqqosla.  Ularning  nimasi  o’xshash, nimasi bilan  farq  qiladi?
   

                           ( 10 + 6 ) + 3 = 10 + ( 6 + 3 ) = 10 + 9 = 19,

                           ( 10 + 6 ) ∙ 3 = 10 ∙ 3 + 6 ∙ 3 = 30 + 18 = 48.

1. 
   Bo’sh  joylarni to’ldir  va  natijani  top:
   

                           ( 30 + 4 ) + 5 = 30 + (  + 5 ) =

                           ( 30 + 4 ) ∙ 5 = 30 ∙  + 4 ∙  =

1. 
   Quyidagi  ifodalarda yozuvni  shunday   davom  ettirinki,  «teng» belgisi  saqlanib  qolsin:
   

[80 : [(4 ∙ 10 )] = 80 : 10. . . . ,

50 – ( 30 + 5 ) = 50 – 30 . . . . . .

1. 
   Ifodalarni  taqqosla  va  >, <, = belgilarini  qo’y:
   

    7 + 7 + 7 * 7 ∙ 9,      12 + 12 * 12 ∙2,      5∙ 4 + 5 * 5 ∙ 5,      8 ∙ 5 – 8 * 8 ∙ 4.

         Agar  qavsli  ifodalarga  qavslar  amallar  tartibiga  tasir  etmasa,  ularni  qo’ymaslik  mumkinligini  aynan  almashtirishlar  asosida  ko’rsatish  mumkin.

( 40 + 20 ) + 10 = 40 + 20 + 10 ,   ( 10 ∙ 6 ) : 4 = 10 ∙ 6 : 4.

Bunday  topshiriqlar  taklif  etiladi:

1. 
   Tengliklar  to’g’rimi,  tekshirib  ko’r;  noto’g’ri  tengliklarda qavslarni  shunday qo’yki, ular to’g’ri tengliklarga  aylansin:
   

20 ∙ 9 – 6 : 3 = 140,             20 ∙ 9 – 6 : 3 = 58,           20 ∙ 9 – 6 : 3 = 20

1. 
   Ifodalarning  qiymatlarini  top:
   

(50 ∙ 4) + (60 ∙ 3),                       (300 – 50) ∙ 6

(300 : 6) + (280 : 7),                    (320 – 120) : 4.

         Bu  ifodalarni qavslarsiz  yoz  va  hosil  bo’lgan  ifodalarning qiymatlarini hisobla,  qaysi iqodalarda  qavslarni  qo’ymaslik  mumkin  ekan?  Aynan  almashtirishlar  bilan bog’liq  bo’lgan turli  topshiriqlar  o’quvchilarda  matematik  mashqlarga  qiziqish  uyg’onishiga,  kuzatuvchanlikning  tarbiyalanishiga,  fikrlarini  asoslashga,  o’zini  o’zi  nazorat  qilish  va  o’zaro  tekshirish odatlarining shakllanishiga  yordam  beradi.