1. Marketing tizimi xaqida tushuncha. Tarmoq marketinglari. O‘zbekistonda marketing faoliyatini tashkil etish

4. Marketing nazoratini amalga oshirish

Marketing nazorati - bu marketing strategiyalari va rejalarining natijalarini o‘lchash va baholash, marketing maqsadlariga erishishni ta’minlovchi o‘zgartiruvchi harakatlarni bajarish bo‘yicha tadbirlar kompleksiga aytiladi.

Korxonalar faoliyati amaliѐtida asosan nazoratning quyidagi turlari qo‘llaniladi: -yillik rejalar nazorati, daromadlilik nazorati, samaradorlik nazorati va strategik nazorat (2-jadval).
Yillik rejalar sotilishlar hajmlari, bozor ulushi, marketing xarajatlari va sotilishlar hajmi o‘rtasidagi nisbat, moliya tahlili ѐrdamida nazorat qilinadi. SHu bilan bir qatorda korxonaning tovarlari haqidagi iste’molchilar fikri ham o‘rganiladi.
Sotilishlarning tahlili turli mahsulotlarning turli bozorlarda haqiqiy sotilish hajmini bu sohada qo‘yilgan vazifalarga nisbatini o‘lchash va baholash maqsadida amalga oshiriladi. Bozor ulushining tahlili korxonaning raqobatchilarga nisbatan bozordagi holatini aniqlash maqsadida amalga oshiriladi. Marketing xarajatlari va sotilishlar hajmi xarajatlari quyidagi ko‘rsatkichlardan iborat: savdo agentlari faoliyatining xarajatlari sotilishlar hajmiga nisbati; reklama xarajatlarining sotilishlar hajmiga nisbati; sotishni rag‘batlantirish xarajatlarining sotilishlar hajmiga va sotish bo‘limlarining ma’muriy xarajatlari sotilishlar hajmiga nisbati. Marketing xarajatlari va sotilishlar hajmi o‘rtasidagi munosabatni tahlil qilish haqida gapirsak, u korxonaga marketing xarajatlarining samaradorligini baholashga va ularning eng qulay kattaligini aniqlashga imkon beradi.
Tahlilning miqdor turlari bilan bir vaqtda sifat o‘lchashlarni ham olib borish kerak. Ularning natijalari rahbariyatni sotilishlar hajmida ro‘y berishi mumkin bo‘lgan o‘zgarishlar to‘g‘risida ogoh etishi mumkin. Gap iste’molchilar, dilerlar va bozorning boshqa sub’ektlarining fikri va munosabatini o‘rganish haqida bormoqda. Bunda iste’molchilarning og‘zaki va ѐzma shikoyatlari sinchiklab o‘rganiladi, maxsus iste’molchilar panellari tuziladi, iste’molchilarning qisqa muddatli tadqiqotlari olib boriladi.
2-jadval