1. Makroiqtisod nuqtai nazaridan baholarni belgilash konsepsiyasi. Baho siyosatida transfert bahoning tutgan o‘rni va mazmuni

Shu to‘rtta usulning qo‘llanishi bo‘yicha misol:

Xo‘jalik yurituvchi subyekt mol yetkazib beruvchilardan detallar sotib olib, avtomobil motorini yig‘adi. Ishlab chiqarishning umumiy hajmi hisob davrida 14750 ta motorga teng bo‘lgan. Bir dona mahsulotga bo‘lgan xarajatlar esa shu davrda quyidagicha bo‘lgan:

Xarajatlar	jami (so‘mda)	bir donasi (so‘mda)
1. O‘zgaruvchan ishlab chiqarish xarajatlari: a) to‘g‘ri material xarajatlar	88 500	6.00
b) to‘g‘ri ish haqi xarajatlari	66 375	4.50
v) o‘zgaruvchan umumishlab chiqarish xarajatlari	44 250	3.00
JAMI O‘ZGARUVCHAN XARAJATLAR	199 125	13.50
2. Doimiy ishlab chiqarish xarajatlari	154 875	10.50
3. Ma’muriy-boshqaruv va tijorat xarajatlari (MBTX) a) tijorat xarajatlari	73750	5.00
b) umumiy xarajatlar	36 875	2.50
v) ma’muriy-boshqaruv xarajatlari	22 125	1.50
JAMI MBTX	132 750	9.00
BARCHA XARAJATLAR (1 + 2 + 3)	486 750	33. 00

1. 
   Hisobot yilida xarajatlarning o‘zgarishi kutilmayapti.
   
2. 
   Xo‘jalik yurituvchi subyekt 110 625 so‘mlik foyda olishni rejalashtirmoqda.
   
3. 
   Xo‘jalik yurituvchi subyekt aktivlarining umumiy miqdori 921 875 so‘m.
   
4. 
   Aktivlar rentabelligi shu holatda 12 foizni tashkil qiladi (110625 : 921875) x 100
   

Foyda (reja)

Ma’muriy- boshqaruv va tijorat xarajatlari

Doimiy umumishlab chiqarish xarajatlari
₊ +

Jami o‘zgaruvchan xarajatlar

=

Bir dona mahsulotning o‘zgaruvchan xarajati

Ustama foizi

Bir dona mahsulotning o‘zgaruvchan xarajati
= ^{+ X}


Misoldan kelib chiqiladigan bo‘lsa:

1. Ustama foizi = (110625 + 154875 + 132750) : 199125 = 200%

2. Bahosi = 13.50 + (13.50 x 200%) = 40.50

	Hisoblash uchun ikkita formuladan foydalaniladi
	Foyda (reja)	+	Ma’muriy-boshqaruv va tijorat xarajatlari

Jami o‘zgaruvchan xarajatlar

=

Bir dona mahsulotning to‘liq ishlab chiqarish tannarxi

Bir dona mahsulotning to‘liq ishlab chiqarish tannarxi
= ⁺ _X

Misoldan kelib chiqiladigan bo‘lsa:

1. Ustama foizi = (110625 + 132750) : (199125 + 154875) = 68.75%

2. Bahosi = 13.50 + (24.0 x 68.75%) = 40.50

	Hisoblash uchun ikkita formuladan foydalaniladi
Foyda (reja)

Jami xarajatlar

=

Bir dona maxsulotning to‘liq ishlab chiqarish tannarxi

Ustama foizi

Bir dona maxsulotning to‘liq ishlab chiqarish tannarxi
= + _X

Misoldan kelib chikiladigan bo‘lsa:

1. Ustama foizi = 110625 : (199125 + 154875 +132750) = 22.73%

2. Bahosi = 13.50 + 10.50 + 9.00 + (33.0 x 22.73%) = 40.50



Ustama foizi

Rejadagi rentabellik darajasi

Bir dona maxsulotning tannarxi
⁼ + X

Misoldan kelib chiqiladigan bo‘lsa:

1. Baho = 13.50 + 10.50 + 9.00 + {12% x (921875 : 14750)} = 40.50