1-lekciya cifrlı qurilmalardi joybarlawǵa kirish faniga kirish reja

10-tema:

Registrler

Joba:

1. Registrler haqqɪnda ulɪwma túsinik

2. Parallel registr

3. Izbe - izli registr
Registr - kombinacion túrdegi arifmetikalɪq qurɪlma bolɪp, kóp razyadlɪ ekilik sanlar kórinisindegi maǵlɪwmatlardɪ eslep qalɪw hám waqtɪnsha yadta saqlaw ushɪn isletiledi. Registr ekilik razyad sanlarǵa teń muǵdarɪndaǵɪ triggerler toplamɪnan ibarat. Trigger bolsa yad elementi bolɪp, olarǵa qosɪmsha jalǵanɪp atɪrǵan elementlerdiń wazɪypasɪnan kelip shɪqqan jaǵdayda, basqa arnawlɪ funkciyalardɪ ámelge asɪrɪw imkanɪn beredi. Máselen: eger registrda bir triggerdegi maǵlɪwmat keyingisine uzatilsa, ol jaǵdayda registr jɪljɪtɪw funkciyasin orɪnlaydɪ, bunday registr jɪljɪtɪw registri deb ataladɪ. Shepke hám ońǵa jɪljɪtɪwshi registrler bar bolɪp, jɪljɪtɪw registrleri maǵlɪwmattɪ izbe-iz qabɪl qɪladɪ. Eger bit kórinisindegi maǵlɪwmatlar toparɪ izbe-izligin takt impulslarɪ komandasɪ boyɪnsha jɪljɪtɪw registrlerɪ kiriwlerine berilse, onda registrdi bir neshe jɪljɪtɪw ámelleri menen júklew múmkin. Tap usɪ usilda registrdegi maǵlɪwmatlardɪ shaǵɪrɪw da múmkin.

Parallel yaki izbe-iz ráwishte maǵlɪwmat kiritiw múmkin bolǵan jɪljɪtɪw registrlerɪ bar bolɪp, tap usinday parallel yaki izbe-iz ráwishte maǵlɪwmatti shiǵariw da múmkin boladɪ. Joqarɪda aytilǵanday universal registrler da bar bolip, olar maǵlɪwmatlardɪ shepke hám ońǵa jɪljɪtadɪ.

Tuwri hám keri kod tártibinde maǵlɪwmat shɪǵarɪwshɪ registrler hám bar bolɪp, olardan tuwri kodda maǵlɪwmat shɪǵarɪwshɪ registrler túrli waqt masshtabɪnda isleytuǵin jazɪw qurɪlmalarɪn muwapɪqlastɪrɪwda qollanɪladɪ.



a)




b)

13.1-súwret. Parallel registr sxemasɪ (a) hám oniń shártli belgileniwi (b).

Máselen: diskke maǵlɪwmat jazɪw qurɪlmasɪ menen printerdi muwapɪqlastɪrɪw ushɪn qollanɪw múmkin. Bul waqɪtta registrge maǵlɪwmattɪ joqarɪ tezlikte kiritiw, printerden bolsa maǵlɪwmattɪ bir qansha pás tezlikte alɪw múmkin. Keri kodta maǵlɪwmat shɪǵarɪwshɪ registr mikroprocessor yad qurɪlma (YQ)sɪnda isletiliwi múmkin.

Ǵárezsiz tańlawǵa iye bolǵan triggerler tiykarɪndaǵɪ registrler ayrɪqsha topardɪ quraydɪ. Bunday registrda hár bir trigger túrli dereklerden maǵlɪwmat alɪp, ǵárezsiz ráwishte óz wazɪypasɪn atqarɪwɪ múmkin.

Máselen, registrdiń bir neshe bitlerine sáykes ráwishte maǵlɪwmatlar saqlanɪwɪ múmkin, basqa bitleri bolsa basqarɪw maqsetlerinde qollanɪlɪwɪ múmkin.