1-laboratoriyaIShI

Transformatorqisqatutashuvtajribasi.

4.2.1. Transformator qisqa tutashuvi ikkilamchi chulg’ami boshi va oxiri qarshiligi nolga yaqin bo’lgan o’tkazgich bilan ulanib, birlamchi chulg’amga kuchlanish berilganda sodir bo’ladi. Bundaikkilamchi chulg’am kuchlanishi U₂=0 va yuk qarshiligi Z_yu=0 bo’ladi. Transformator qisqa tutashuv holatida birlamchi chulg’amga nominal kuchlanish berilsa uning qarshiliklari nisbatan kichik bo’lganligi sababli, chulg’amlarda nominal tokdan 15-20 marta katta bo’lgan qisqa tutashuv toklari I_1st, va I_2sto’ta boshlaydi. Chulg’amlar o’ramlarida bu toklar ning kvadratiga proportsional bo’lgan elektrodinamik kuchlar vujudga keladi va issiqlik ajralib chiqadi. Elektrodinamik kuchlar chulg’am simlarini uzib va eritib yuborishga olib kelishi mumkin. Shu tufayli nominal kuchlanishli transformatorning qisqa tutashuvi «avariya qisqa tutashuvi» deb hisoblanadi. Agar birlamchi chulg’am kuchlanishini shunday U_st, qiymatgacha kamaytirilganda I_1st = I_1n bo’lsa, bunday holatni sinov qisqa tutashuvi deyiladi. Z_stning kiymati kichikligi sababli U_st =(0,05- 0,17) U_nbo’ladi

Qisqatutashuvholatidagi ekvivalent elektr sxemasi parametrlarini va qisqa tutashuv kuchlanishi uchburchagini aniqlash imkonini beradi. Uchburchak yordamida esa transformator ishchi xolatida tajriba o’tkazmay turib uning ishchi tavsiflarini qurish mumkin bo’ladi.
Qisqatutashuvtajribasi 3-rasmdagisxemaasosidabajariladi. Sxemayig’ilgandanso’ng IR minimal kuchlanishlik holatga keltiriladi va manbaga ulanadi.
Kuchlanish noldan oshirilib, tokning qiymati 1.2I_nda o’rnatiladi. O’lchov asboblarining ko’rsatkichlari yozib olinadi. Tok qiymati I_no’rnatilib, ikkinchi ko’rsatkichlar yozib olinadi. Shu tariqa toknol gacha 4-marta kamaytirilib 2-jadvalning chap tomoni to’ldiriladi.
2-jadval

O’lchangan qiymatlar

Hisoblan ganqiymatlar

IA

IB

IC

UA

UB

UC

PA

PB

PC

Ist

Ust

Pst

cosst

Zst

Xst

rst

Qisqa tutashuv tajribasi ma’lumotlari asosida quyidagilar hisoblanadiva 2-jadvalning o’ng tomoniga kiritiladi.

Qisqa tutashuv toki –Ist: kuchlanishi- U_st.: quvvati -P_st.va quvvat koeffisiyenti cos₀quyidagicha topiladi:


.
Qisqa tutashuv holatidagi aktiv, induktiv va to’la qarshiliklar quyidagicha topiladi:

Bu formulalar yordamida topilgan qiymatlar 2 – jadvalning o’ng tomoniga yozib qo’yiladi va ular yordamida transformatorning qisqa tutashuv tavsifi– I_st, P_st, cos_st= f(Ust)quriladi (4 - rasm).






5. SINOVSAVOLLARI.

5.1 Nimauchuntransformatorningqisqatutashuvholatitekshiriladi?

5.2.Qisqatutashuvholatidagiaktiv, induktivvato’laqarshiliklariqandaytopiladi?
5.3. Transformatorningqisqatutashuvholatidagivektordiagrammasinichizibbering?
5.4. Nimauchuntransformatorningikkilamchichulg’amiqisqatutashtirilgandabirlamchichulg’amtokioshibketadi?
5.5. Nimauchuntransformatorningqisqatutashuvparametrlariyuksizishlashparametrlaridankichikbo’ladi?
5.6. Transformatorqisqatutashuvquvvatisrofinitopishningqandayamaliyahamiyatibor?
5.7. Transformatorqisqatutashuvkuchlanishimiqdoriuningqandayxususiyatlarinianiqlabberadi?
5.8. Transformatorqisqatutashuvparametrlarigauningkonstruktivqismlario’lchamlariningqandayta’siribor?