1 Laboratoriya mshg’ulotlari 1

---

1-
 
Laboratoriya mshg’ulotlari 
 
1 
-
Ish. Turli konsentratsiyada eritmalar tayyorlash. Biogen s-, p-, va d-elementlar 
ionlarini analitik reaksiyalari. Noorganogen elementlar ionlarga sifat reaksiyalari. 
 
Erigan modda massasining eritma massasiga nisbati erigan moddaning massa ulushi deyiladi. 
Massa ulushi birining ulushi yoki foiz (%) bilan ifodalanadi.
 
 
X= 
__________________
m - erigan modda
M - eritma
 
 
Bu formulada X – erigan moddaning massa ulushini ifodalaydi. Masalan 100g eritmada 
35g biror modda erigan bo’lsa erigan moddaning massa ulushi X = 35 /100 = 0,35 ga teng 
bo’ladi.
Ko’pincha massa ulushini foiz (%) da ifodalanadi. Shuning uchun foizli eritmani 
quyedagicha ta’riflash maqsadga muvofiqdir.
100 g eritmada erigan moddaning miqdori foiz hisobida olingan bo’lsa, bunday eritma 
foizli eritma deb ataladi. Unda:
X= 
__________________
m - erigan modda
M - eritma
. 100 %
Masalan, 100 g eritmada 35 g biror modda erigan bo’lsa, eritma 35 foizli bo’ladi. Yani: 
X= 
__________________
m - erigan modda
M - eritma
. 100 % = 35g /100 g . 100 % = 35%
1-tajriba:
500g 5% li kaliy nitrat tuzi eritmasini tayyorlash uchun qancha tuz va suv olamiz.
Shunday eritmani tayyorlang. 
Foizli eritmaning qoidasiga asosan proporsiya tuzib, tuzning miqdorini aniqlaymiz: 
100g eritmada ........... 5g KNO3 erigan
500g erimani ............. X g.....Х ..... erigan 
X= ____________
500 5
.
100
= 5 5 = 25 g KNO
3
.
Suvning massasini aniqlaymiz: 500g - 25g = 475g H
2
O yoki 475 ml H
2
O 
1-
 
Tajriba: 
1000 ml (1.l) eritmada 175,5g osh tuzi (NaCl) erigan bo’lsa, eritma necha 
molyarli bo’ladi. Shunday eritmani tayyorlang.
 
Eritmaning molyarligini topish uchun 1000 ml eritmada erigan osh tuzining massasini (175,5) 
osh tuzining molekuyar massasiga bo’lamiz.
175,5 : 58,5 = 3 mol demak, eritmada 3 molyarli ekan 
 
 

---