1-laboratoriya mashg‘uloti mavzu: Tarmoq texnologiyalari fanida qo‘llaniladigan texnik uskunalar va ularning xususiyatlari

Tarmoq kabellarini texnik ko‘rsatkichlari: 
Kabel turi 
 
O‘tkazish tezligi,
Mbit/sek 
 
Tarmoqni hosil 
qiluvchi tugunlar 
orasidagi 
masofa 
 
Kabel uzilganda 
tiklanish 
mumkinligi 
Koaksial
10 Mbit/sek 
500 m 
Past 
Juftli o‘ram
100 Mbit/sek 
100 m 
Yaxshi 
Optik tolali
 
1-2 Gbit/sek 
100 km 
Maxsus 
qurilmalar
talab qilinadi 
 
Simsiz tarmoq qurilmalarining texnik ko‘rsatkichlari: 
Texnologiya 
 
Standart Ishlati
lishi 
Ma’lumot 
uzatish 
tezligi 
 
Ma’lumot 
uzatish 
radiusi 
 
Chastotasi 
Infraqizil 
portlar 
 
IrDa 
WPAN 
16 Mbit/s gacha 
5 dan 50 
santimetrgacha 
Bluetooth v. 
3.0 
 
IEEE 
802.11 
WPAN 
3 Mbit/s dan 24 
Mbit/s gacha 
100 metrgacha 
2,4 GGs 
UWB 
IEEE 
802.15.3a 
WPAN 
110-480 Mbit/s 
10 metrgacha 
7,5 GGs 
ZigBee 
 
IEEE 
802.15.4 
WPAN 
20 dan 250 
Kbit/s 
gacha 
1-100 m 
2,4 GGs (16 ta 
kanal), 915 
MGs (10 
ta kanal), 868 
MGs 
(bitta kanal) 
Wi-Fi IEEE 
802.11n 
WLAN 
450 Mbit/s 
300 metrgacha 
2,4 — 2,5 yoki 

---

 
(kelajakda 600 
Mbit/s gacha) 
5,0 
GGs 
WiMax 
IEEE 
802.16d 
WMAN 
75 Mbit/s gacha 
25-80 km 
1,5-11 GGs 
WiMax 
 
2 IEEE 
802.16m 
WMAN
, Mobile 
WMAN 
1 Gbit/s gacha, 
(WMAN), 100 
Mbit/s gacha 
(Mobile 
WMAN) 
(standart qayta 
ishlanmoqda) 
n/d (standart 
qayta 
ishlanmoqda) 
BlueTooth- kabelsiz tarmoq standartidir. Ishlash radiusi 10- 100 metr 
oralig‘i bo‘lib, 2.5 GGs chastotada ishlaydi. O‘tkazish tezligi 1Mbit/sek. Albatta 
qurilmalar ham bu standart uchun mo‘ljallangan bo‘lishi shart. Shuningdek, qo‘l 
(mobilniy) telefoni bilan aloqa bog‘lash mumkin. Agar telefon operatori (masalan, 
UMS) Internetga bog‘lash imkonini bersa, u holda kompyuterdan va qo‘l 
telefonidan foydalangan holda simsiz Internetga bog‘lanish mumkin (noutbuklar 
uchun juda qulay). 
WI-FI standarti. Wi-Fi- texnologiyasi orqali kattaroq masofa va tezlikka 
erishsak bo‘ladi. Wi-Fi standartini keng tarqalgan 3 xil turi mavjud: IEEE 802.11a, 
b, g, n. Ma’lumotlarni uzatishda 2,4-2,5 GGs chastotadan foydalaninilib, 11-54 
Mbit/sek tezlikka erishish mumkin. Masofa 100-400 metr. 
Tarmoq komponentalari. Har bir server va har bir ishchi stansiya tarmoq 
kartalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak (bundan istisno: nul – modem – kabeli 
Mini - tarmoqlar). 
Interfeyslarni montajini to‘g‘riligini nazorat qilish uchun tarmoq kartasi 
kerak. Bundan tashqari jo‘natish va tarmoq xabarlarni olish uning vazifasiga 
kiradi. 
Tarmoq 
kartasiga 
barcha 
kommunikatsion 
protokollar 
to‘liq 
integrallashgan.
Tarmoqli karta tarmoq kabeldan uzatish uchun ma’lumotlarni tayyorlaydi, 
ma’lumotlarni jo‘natadi va qabul qiladi, kompyuter va tarmoq o‘rtasida 
ma’lumotlar oqimini boshqaradi. 
Ma’lumotlar SHKda shina ma’lumotlariga o‘tkaziladi, ya’ni parallel oqim 
ma’lumotlardan oddiy bitli oqimga va teskarisiga o‘zgartirilish bo‘lishi kerak. 
Tarmoqli kabel bo‘yicha ma’lumotlar ketma-ket uzatiladi. 
Marshrutizator yoki router, ruter (ingl. Router) — tarmoq topologiyasi 
haqidagi ma’lumot va berilgan qoidalar asosida paketlarni tarmoq segmentlari 
orasida uzatish haqida qaror qabul qiluvchi qurilma. 
Tarmoq 
kommutatori 
yoki 
switch 
(ingl. 
switch 
— o‘tkazgich 
(pereklyuchatel)) — olingan ma’lumotni ko‘rsatilgan portga uzatadi. Konsentrator 
trafikni bitta qurilmadan boshqa barcha qurilmalarga yuborsa, kommutator 
ma’lumotlarni faqat qabul qiluvchiga yuboradi. Bu esa ma’lumotlar almashish 
tezligini va tarmoq xavfsizligi oshiradi. Tarmoqning boshqa segmentlarini ular 
uchun mo‘ljallanmagan ma’lumotlarni qayta ishlashdan ozod qiladi. 
Tarmoq konsentratori yoki xab (ingl. hub — faoliyat markazi). olingan 
ma’lumotni kuchaytirib barcha portlarga jo‘natadi. 

---

Kommutatsiya paneli (kross-panel, patch-panel) — kabel sistemasining 
tarkibiy qismi. Birlashtiruvchi razyomlardan tashkil topgan paneldan iborat. 
Kommutatsiya paneli passiv tarmoq qurilmasiga kiradi. 
TOPSHIRIQLAR 
 
1.
 
Modеm. Modеmni ishlashini umumiy prinsiplarini tushuntiring. 
2.
 
Tarmoq kabellari va ularning turlari haqida ma’lumot bering. 
3.
 
Simsiz tarmoq qurilmalari, ularning imkoniyatlari haqida tushuncha 
bering.