1-laboratoriya mashg’uloti. Ish joylarida mikroiqlim sharoitlarini tadqiq qilish

(OʻzR SanQ va N № 0293-11 va OʻzR SanQ va N № 0294-11) ni oʻrganish

Zaharli va zararli moddalar (ZZM) - deb, inson organizmiga oz miqdorda tushib, unda toʼqimalar bilan kimyoviy yoki fizik - kimyoviy oʼzaro taʼsirga kirishadigan va muayyan sharoitlarda sogʼliqning buzilishiga olib keladigan moddalarga aytiladi.
Zaharli va zararli moddalar turlari
Zaharli va zararli moddalar qattiq, suyuq, gaz, bugʼ va aerozol holatda boʼlishi mumkin.
Hozirgi vaqtda 5 mln. yaqin kimyoviy modda maʼlum boʼlib, shundan 60 minggi ishlab chiqarishda qoʼllaniladi.
Mehnat sanitariyasi va gigienasining bir qismi boʼlgan “sanoat taksikologiyasi” degan fan Zaharli va zararli moddalarning odamlarga taʼsirini oʼrganadi.
Zaharli va zararli moddalarning organizmga taʼsir qilish oqibatini shakllantiruvchi omillar
Zaharli va zararli moddalarning organizmga taʼsiri oqibatini bir qator omillar shakllantiradi. Turli moddalarning zaharli taʼsiri organizm, zahar va atrof-muhitning oʼzaro taʼsiri natijasi hisoblanadi.
Bular quyidagi omillardir:
- organizmning yoshi;
- jinsi;
- shaxsiy sezuvchanligiga;
- zaharning kimyoviy tuzilishi va fizik xossalariga, miqdoriga,
taʼsir qilish davomiyligiga;
- bajarilayotgan ishning xususiyati va ogʼirligiga;
- mikroiqlim koʼrsatkichlariga (havo harorati, bosimi, namligi va tezligi) darajasiga bogʼliq boʼlishi mumkin.

Zaharlovchi moddalarning inson organizmiga ta’siri.

Zaharlovchi moddalarning inson organizmiga ta’siri.

ZZMlar organizmga umumiy yoki mahalliy ta’sir qilishi mumkin.

• Umumiy zaharlanishlarda zahar qonga so‘rilib, ayrim organlar, asab tizimi qon hosil qilish organlari zararlanadi.
• Mahaliy zaharlanishda to‘qimalar, terining yallig‘lanishi kabi hodisalar ro‘y beradi. Zaharlanishning quyidagi shakllari mavjud:
• o‘tkir zaharlanish - qisqa muddatda katta miqdordagi ZZM ta’siri natijasida ro‘y beradi;
• surunkali zaharlanish - organizmga ZZMning nisbatan oz miqdorda, asta sekin, uzok vaqt davomida ta’siri natijasida paydo bo‘ladi.