1-Laboratoriya ishi Mavzu: Grunt turlari aniqlash va unga ko‘ra yo‘l poyini ko‘ndalang kesimini tanlash Ishdan maqsad

b). Gill zarrachalarni (< 0.002 mm) ko‘pchish usuli bilan aniqlash
Hajmi 100 sm³ bo‘lgan o‘lchamli silindrga 2 mm.li yelakdan o‘tgan gruntdan 10 sm³ solinib, yengil silkitish orqali zichlantiriladi. Silindrning yarmigacha suv solinadi va rezina kiygizilgan shisha tayoqcha bilan chayqatiladi. Chayqatish silindr davrida loy yuqi qolmaguncha davom yettiriladi. Hosil bo‘lgan yeritmaga gilli zarrachalarni koagulyasiyasini tezlatish uchun 3 sm³, 5%li kalsiy xlor yeritmasidan qo‘shamiz va silindrdagi suv miqdorini 100 sm³ ga yetkazamiz.
Yeritmani 1-2 kun tinch holga qo‘yamiz. Gruntning ko‘pchigandan keyingi hajmi silindrdan o‘lchanadi va 1 sm³ dagi hajmiy kengayishni topamiz.

bu yerda: V₁- gruntning oldingi hajmi, 10 sm³;
V₂- gruntning ko‘pchigandan keyingi hajmi.
Protsent hisobidagi gill zarrachasi miqdori quyidagi formula orqali topiladi:
X=22,7*K
v). Chang zarrachalarini ( 0,05- 0,002 mm) hisoblab topish.
Chang zarrachalarining miqdori quyidagi formula orqali topiladi:
N=100-(P_q+X)
bu yerda: R_q-qum zarrachalarining miqdori, %
X- gill zarrachalarining miqdori,%
Bajarilgan tajriba umumlashtirilib, quyidagi jadvalga yoziladi:
1-jadval

Qum zarrachasining miqdori (2,0-0,05) mm			Gill zarrachasining miqdori (< 0,002 mm)						Chang zarra-cha-lari-ning miqdo-ri %
Gruntning yuvish- gacha bo‘lgan hajmi sm3	Qumni yuvgan- dan keyingi hajmi sm3	Qum zarra cha-larining miqdori %	Gruntning ko‘pchi-shgacha bo‘lgan hajmi sm3	Grunt-ning ko‘pchi-gandan keyingi hajmi sm3	Grunt hajmining kengayishi sm3	Haj-mining kenga-yishi 1 sm3 grunt uchun	Gilli zarra-chalar-ning miq-dori %

Vazifa: Tajriba natijasidan foydalanib, gilli gruntning nomini toping. (I Ilova, 1-jadval )

Yo‘l poyi yo‘lning toifasi, yo‘l to‘shamasi turi, ko‘tarma balandligi va o‘yma chuqurligi, yo‘l poyida foydalaniladigan tuproqlar xususiyati, yo‘l poyini qurish ishlarini bajarish sharoitlari, qurilish hududining iqlim sharoitlari va qurilish bo‘laklaridagi muhandislik-geologik sharoitlari, mazkur hududda yo‘lni ekspluatatsiya qilish tajribalarini hisobga olib, qurilish va foydalanish bosqichlarida eng kam xarajatlar bilan yo‘l poyi bilan birga yo‘l to‘shamasining ham talab qilinadigan mustahkamligi va barqarorligini ta’minlash, shuningdek qimmatbaho yerlarni maksimal saqlash va atrof-muhitga eng kam ziyon yetkazishdan kelib chiqib holda loyihalanishi zarur.
Joy sha­roitlarining muhandislik-geologik xususiyatlarini yuza oqim tavsifi va tuproqlarning ustki qatlamining namlanishi sha­roitlari bo‘yicha joy turi (I Ilova, 2-jadval), loyihalashda e’tiborga olinadigan tuproqlarning xususiyatlari va ularning qatlamda joylashish sharoitlari, geologik, gidrologik va muzlash, texnogen omillar ta’sirini o‘z ichiga olgan sharoitlar va jarayonlar (hududni o‘zlashtirilganligini hisobga olib) geomorfologik xususiyatlar (relef) va boshqalar bo‘yicha aniqlanishi lozim.
Topshiriq:Talaba laboratoriya sharoitida olingan natijalar asosida yo‘l poyi guruntining ko‘tarma balandliklarini yo‘l iqlim mintaqasiga bog‘liq holda tanlab asoslaydi.
Nazorat savollari

1. 
   Qumli zarrachalar miqdorini aniqlash deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Gill zarrachalarni miqdorini aniqlash deganda nimani tushunasiz ?
   
3. 
   Chang zarrachalarini miqdorini aniqlash deganda nimani tushunasiz ?