1-laboratoriya ishi Ma’lumotlarni to‘plash va tahlil qilish. O‘rta qiymat, tanlanma dispersiyasi va tanlanma o‘rtacha kvadratik chetlanishi

1-laboratoriya ishi

Ma’lumotlarni to‘plash va tahlil qilish. O‘rta qiymat, tanlanma dispersiyasi va tanlanma o‘rtacha kvadratik chetlanishi.
O’zbekiston Respublikasida 2000-2019 yillar davomida yer osti qazilmalarimiz neft va gazdan kondensati qazib chiqarishini naft va gaz o’rtasida ko’rib chiqamiz va tahlil qilib, xulosa chiqaramiz

Yillar

Neft ( m.tonna )

Gaz (m.tonna)

2000	4170,0	3366,0
2001	3985,2	3227,3
2002	4087,0	3146,7
2003	4414,5	2754,2
2004	4092,4	2524,6
2005	3440,4	2008,6
2006	3450,5	1998,0
2007	3002,0	2153,8
2008	2551,9	2366,6
2009	2205,9	2207,3
2010	2017,9	2019,5
2011	1901,6	1835,6
2012	1571,7	1765,4
2013	1279,8	1887,4
2014	1031,3	1835,8
2015	1000,1	1728,0
2016	867,9	1747,5
2017	813,6	1953,0
2018	745,7	2145,2
2019	701,1	2309,8

Manba; https://www.state.uz/uz/rasmiy-statistika/industry-2
Asosiy statistik ko`rsatgichlarni MINITAB dasturida quyidagi buyruqlar ketma-ketligida hosil qilishimiz mumkin:

Stat→Basic statistics→display descriptive statistics

Descriptive Statistics: Neftdan kondensat olish X, Gazdan kondensat olish Y
Variable	Mean	StDev	Minimum	Median	Maximum
Neft (m.tonna) X	2367	1351	701	2112	4415
Gaz (m.tonna) Y	2249	506	1728	2082	3366

O‘rta qiymat:

• 
  Mean tanlanmada ko’rsatilgan barcha X yoki Y qiymatlar yig`indisining ushbu qiymatlar soni – n ga nisbati:
  

= =2367
= =2249

Tanlanma o‘rtacha kvadratik chetlanishi:

• 
  Standart deviation(og’ish) o`zgaruvchilarning qanchalik sochilganini bildiradi:
  

S_x = 1351 va S_y =506
Minimal qiymat:

• 
  Minimum berilgan X yoki Y miqdorlarning eng kichigi:
  

min(X)=701 va min(Y)=1728

• 
  Maximum berilgan X yoki Y miqdorlarning eng kattasi:
  

max(X)=4415 va max(Y)=3366
max(Y)= Median – tanlanmaning medianasi, ya’ni x₁≤x₂≤...≤x_n variatsion qatorning o’rtasiga to’g’ri keladigan varianta:

mediana(X)=2112

mediana(Y)=2082

Masala bo`yicha dastlabki xulosalar
Kondensat qazib chiqish neft va gazdan 2000-2019-yillar oralig’idagi farqlarni tekshirib ko’rdikki, bu tekshiruv natijasida kondensatni o’rtacha qazib chiqilishi neftdan X-2367 (m.tonna), gazdan esa Y-2249 (m.tonna).Eng ko’p qazib chiqarish neftdan 4415 (m.tonna)2003-yillar , gazdan esa 3366 (m.tonna) 2000-yillar .Eng kam kondensat qazib chiqarish esa gazdan 701(m.tonna) bu ko’rsatkichlar 2019- yildagi , neftdan 1728(m.tonna) esa 2015-yillarga to’g’ri keladi .
Nuqtaviy diagramma. Dastlabki xulosalar. Masala terminlarida xulosa.

Yuqoridagi berilgan statistik ma’lumotlarni koordinatalar sistemasida tasvirlaymiz. Neft va Gazdan kondentsat olish orasidagi o’zaro moslik koordinatalar sistemasidagi nuqtalar yordamida ifodalanadi. Berilgan (X;Y) juftlik ikki o’chovli fazoda joylashadi va bu tasvir berilganlarning nuqtali diagrammasi deyiladi.

Ushbu diagrammadan ko`rish mumkinki ,Yillar davomida gazdan kondensat olish kamaya boshlagan , lekin neftdan kondensat olish esa deyarli juda ham kamayib ketmagan