1-kurs tarixyo`nalishitalabalariuchunArxeologiyavaetnologiyafanidan yakuniynazoratsavollari 1-variant


savoljavobi Old Osiyoningmezolitdavrixususiyatlari



Download 239,94 Kb.
bet17/71
Sana28.06.2022
Hajmi239,94 Kb.
#715295
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   71
Bog'liq
1-58 arxeologiya

11 savoljavobi
Old Osiyoningmezolitdavrixususiyatlari. Old Osiyomuzlikdanuzoqdajoylashganbo‘lib, iqlimiiliqnamgarchilikmig‘doriyuqoribo‘lgan. Bu hududning fauna vaflorasisovuqiqlimlihududlarkeskinfarqqilgan. Bundayqulaytabiiysharoitixtisoslashgano‘zlashtiruvchixo‘jalikshakliningertavujudgakelishigasababbo‘lgan. Bu yerdamadlendavridanboshlabixtisoslashgao‘zlashtiruvchixo‘jalikshakliqarortopaboshlaydi.
YaqinSharqhududidamezolitdavriNatufiymadaniyatifaoliyatyuritadi. NatufiyliklarKarmeltog‘dagig‘or-makonlardava tog‘ yonbag‘ritekistligidasun'iyqurilganyerto‘lauylardao‘troqhayotkechirib, ixtisoslashgano‘zlashtiruvchixo‘jalikshakliniyurittgan. NatufiymadaniyatgaoidEynanmanzilgohidan 50 danortiq oval shaklliyerto‘lauy-joylaro‘rganilgan. Aholio‘troqhayotkechirib, pasttekislikdayashovchiyovvoyihayvonlarniovlab, boshoqlio‘simliklar-bug‘doy, arpadoniniteribyeyishvasuvhavzasiyaqinidabaliqchilikbilan kun kechirgan. Tosh qurollarichaqmoqtoshdanyasalganmikroplastinkavamikrolitdaniboratbo‘lib, ularo‘roqqadamasi, kamono‘qininguchisifatidaishlatilgan. Suyakdangarpun, bigiz, qarmoqvamunchoqlaryasalgan.
Iroqningshimolida Zagros tog‘ida ham mezolitdavriixtisoslashgano‘zlashtiruvchixo‘jalikshakliniyuritganaholiningmakonlario‘rganilgan. UlardanShanidarg‘or-makoningyuqoriqatlami, Zevi-Chemi-Shanidar, Karimshaxir, Tellmelefaatvaboshqayodgorliklarimezolit (mil. avv. X-IX mingyilliklar) davriningmuhimmakonlarihisoblanadi. Makonlardanyovvoyihayvonlarsuyagivaboshoqlio‘simliklarning don qoldig‘itopibo‘rganilgan.Tosh qurollarichaqmoqtoshdanyasalgangeometrik (sigment, trapetsiya) shakllimikrolitvasilliqlangan tosh boltadaniborat. EronningsharqiyqismidamezolitdavrigaoidKamarbandi, Xotukabimakonlardayashaganaholiningxo‘jaligivamoddiymadaniyatiqo‘shnilaridanunchalikfarqqilmaydi.
Old Osiyoningixtisoslashgano‘zlashtiruvchixo‘jalikkaasoslanganmadaniyatlarnegizidaneolitdavrida ilk ishlabchiqarishxo‘jalikshakllari-dehqonchilikvachorvachilikvujudgakeladi.

2 savoljavobi


Mezolitdavrimoddiymadaniyatning tosh qurollarigaishlovberish, uy-joy qurishkabisohalaridayangiyutuqlargaerishilgan. Tosh quroligaishlovberishningyangivamukammalusulivujudgakelib, ularningturivasoniyanadako‘payadi. Tosh quroliningyangiturimikrolitvamakrolitlarpaydobo‘ladi. Mikrolit-(yun. mikros-kichik, litos-tosh) kichik tosh qurollarigeometrik (sigment, trapetsiyavauchburchak) shaklgaegabo‘lib, o‘lchami 2-3 sm. nitashkiletgan. Yog‘ochgaqotirilganmikrolitlardano‘simliklarnio‘ribolishdao‘roqsifatidafoydalanilgan. Mikrolitlarkamono‘qininguchi-paykonvazifasinibajargan. Makrolit (yun. makros-katta, litos-tosh) tosh quroli, ya'ni tosh boltaningahamiyatio‘rmonhududidayuqoribo‘lgan.
Mikrolitlardastlabyevrosiyoningjanubiyo‘lkalaridavujudgakeladi, shimoldaesabirozkechroqtarqalib, mezolitdaso‘nggipaleolitdavridagiplastinkasimon (paraxasimon) tosh bo‘lagidanyasalganqurollardanfoydalanishan'anasisaqlanibqoladi.

3 savoljavobi


Oltindepamanzilgohialohidajoylashganbirnechatepaliklardaniboratbo‘lib, umumiymaydoni 26 ga.nitashkiletadi. EneolitdavriningoxiridahartomonlamarivojlanganOltintepamanzilgohibronzadavridamahalliyhududningyirikmarkazigaaylangan. NMZ IV bosqichiningboshidamanzilgohningatrofidamudofaadevoribarpoetiladi. Keyinchalikbirinchidevorgaikkimartaqo‘shimchadevorqurilib, qalinligioshirilgan. Kirishdarvozasichetidagipilon-minorasifatinshootlar ham barpoetilgan. Ularningdevori “plyastr” bilanbezatilgan. Uchinchibosqichida, ya'ni ilk bronzaningoxiridamuhofazadevoriichkarisidanyangidevorqurilib, uningqalinligi 6 m.ga yetgan. Devoriningtashqarisidayarimaylanaburjlarqurilib, uningmudofaaqudratikuchaytiriladi.
Manzilgohningkirishdarvozasiaravavapiyodalaruchunalohidayo‘laklargaajratilgan. Darvozadanboshlanganmarkaziyko‘chagasopolsiniqlarito‘shabchiqilgan. Ungatutashgankichikko‘chalarmahallalarnio‘zaroajratibturadi. Manzilgohkulollar, misgarlar, davlatmandshaharliklar, zodagonlarmahallasivadiniymarkazqismlarigabo‘lingan. Mahallardagiuy-joy imoratlarixonadonegalariningjamiyatdatutganmavqyeigaqarabbirvako‘pxonaliqilibqurilgan. Uylarningko‘lamivashinamligijihatdanbir-biridanfarqqiladi. Ulardantopibo‘rganilganmoddiyashyolaro‘rtasidakattatafovutmavjud.
Oltintepaningsharqiyqismidagitepalikdazinasimonqilibqurilgano‘zigaxosibodatxonainshootijoylashgan. Inshootfaoliyatidavomidauchmarotabaqaytaqurilgan. Rivojlanganbosqichidaminoraningbalandligioshirilibyirikko‘rinishgakelgan. Uninguzunligi 21 m., eni 8-10 m., balandligi 12 m. bo‘lib, shimoldanjanubgatomonmo‘ljallabqurilgan. Ibodatxonaningyonida “kohinuyi” debnomlanganimoratjoylashgan.
Ibodatxonamajmuasitoat-ibodat, yashashjoylarivaxo‘jalikqismlaridantashkiltopgan. Majmuaningtoat-ibodatuchunmo‘ljallanganxonasidadevorigatutashtiribqurilgan “olov-mehrobi” joylashgan. Ibodatxonadanbuqavabo‘riningoltindanyasalganhaykalchasitopilgan. Buqaningshoxikumush, ko‘ziesalazuritdanishlangan. Ibodatxonadayulduzbelgilariaksettirilgannarsalaruchraydi. BuibodatxonainshootiQadimgiShumerningUrdavrizikkuratlarini
eslatadi. OldOsiyohududidagiibodatxonalardabuqaboshinitasvirlashan'anagaaylangan. Tadqiqotchilarningfikrigaqaragandabuqaningboshitasvirlanganibodatxonaoyxudosigabag‘ishlangan. Qadimgishumerliklarasotiridabuqayergaguyokioydantushganvauningsharafigaibodatxonabarpoetishan'anagaaylangan.
Oltintepa — oʻrtaasrshaharharobasi (5—13-asrlar). Qashqadaryoviloyati, QamashitumanidagiQorabogʻqishlogʻiyaqinidajoylashgan. O. dastlabToshDUningarxeologikekspeditsiyasitomonidantekshirilgan (1966). 1964 yildanmuntazamarxeologiktadqiqotlarolibborilgan. Shahar 2 qismdan: hisorrolinioʻynaganmarkaziyqism (2,5 gadanortiq) varaboddaniborat. O.dagimarkaziytepalikninghajmi 160x160 m, balandligi 13 m gayaqinnitashkilqiladi. O.ningumumiymaydoni 40 gaboʻlgan. Dastlab O. oʻrnida 5—6-asrlarda kichikqishloqyoxudalohidaturganinshootjoylashgan; u 7—8-asrlarda kengaygan. Asosiytepalikmudofaadevoribilanoʻrabolingan, qishloqnishahargaaylanishjarayonikechgan. 10-asrda shaharnihoyatdakattaboʻlgan, hunarmandchilikrivojlangan. 13-asr boshidamoʻgʻullaristilosinatijasidavayronboʻlib, 13-asrning 30-yillarida shaharhayotiqaytajonlangan. O.dankoʻplabsirlangan, turlixildaginaqshlar, yozuvlarbilanbezatilgansopolidishlar (koʻza, xum, lagan vaboshqalar), tangalar, oʻymanaqshtushirilganterrakotaparchalari, oʻgʻirlar, jezkoʻzgu, kuldon, xay-kalchalarvaboshqatopilgan.



Download 239,94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish