|
2. Topar basshısınıń tárbiyalıq jumıslar rejesin dúziw metodikası
Házirgi dáwirde mektep hám uydagi oqıw -tárbiya jumısların ámelge asırıp atırǵan pedagogikalıq jámáát aldına kútá úlken wazıypalar qoyıp atır. Mektep jetkinshektiń dúnyaǵa kóz qarasın quram taptırıw, ideologik, siyasiy tárepten shınıqtırıw, joqarı etikalıq pazıyletlerge iye qılıw, miynetine hám sanalı kásip tańlawǵa tayarlaw kerek. Bul wazıypalardı sheshiwde klass basshısı zárúrli rol oynaydı. Sebebi, ol bir klass sharayatında tárbiyalıq wazıypalardı ámelge asırıwǵa qaratılǵan islerdi quraydı hám basqaradi.
Topar basshısı tómendegi wazıypalardı atqaradı :
1. Ózine júkletilgen klasstaǵı tárbiyalıq islerdi ámelge asıradı. Bul wazıypanı atqarayotganda ol jalǵız emes, sol klassta sabaq berip atırǵan túrli pán oqıtıwshıları menen sheriklikte hám olarǵa súyengen halda oqıwshılarda milliy dúńyaǵa kózqaras tiykarların qáliplestiredi, etikalıq tárbiyasın rawajlantıradı. Oqıwshılardı sabaqtan tısqarı ilajlardı quraydı hám klass jámáátin bekkemleydi.
2. Oqıwshılardıń bilimge bolǵan qızıǵıwshılıqı hám uqıplıyatini ósiriw hár bir oqıwshınıń indivudial-psixik qásiyetlerin esapqa alǵan halda kásibi jóneltiriw hám turmıslıq maqsetlerin qáliplestiriw klass basshısınıń bólek wazıypası bolıp tabıladı. Usı waqıtta hár bir oqıwshınıń sawlıgın bekkemlewge de itibar beredi.
3. Klass basshısınıń dıqqat orayında oqıwshılardıń joqarı sabaqta ózlestiriwin támiyinlew máselesi turadı. Onıń ushın ol hár bir oqıwshınıń kúndelik ózlestiriwinen xabardar bolıp turadı. Orqada qalıp atırǵanlarǵa waqıtında, keshiktirmey járdem uyushtiradi.
4. Klasstaǵı oqıwshılardıń óz-ózin basqarıw jumısların jóneltiredi, olar qatnasıwında klass komandasınıń social paydalı jumıslar daǵı qatnasıwın támiyin etedi, mektep miqiyosida uyushtirilayotgan zárúrli ilajlarda óz klasınıń aktiv qatnasıwın támiyinleydi.
5. Klass oqıwshılarınıń ata-anaları, oqıw kúni uzaytırılǵan gruppalarınıń tárbiyashileri, kárxanalar hám mákemeler degi, turar orınlardaǵı otaliqqa alıwshılar menen jaqın baylanıs ornatadı.
6. Klass basshısı sol klassta sabaq berip atırǵan barlıq pán oqıtıwshıları ortasında oqıwshılarǵa salıstırǵanda birden-bir talaplar ornatılıwına erisedi, ata-analarǵa pedagogikalıq bilimler tarqatıp, shańaraq menen mektep ortasındaǵı baylanıstı bekkemleydi.
7. Klass basshısı óz klası daǵı túrli hújjetlerin; klass jurnalı, oqıwshılardıń kúndelikleri, tabellar, jeke maǵlıwmatları, hár qıylı joba hám esabatlardı júrgizedi.
Tárbiyalıq islerdiń sapa hám natiyjeliligi, áwele tárbiyashiniń ideologik isenimine hám siyasiyliginiń dárejesine baylanıslı. Onıń ushın klass basshısı pán jańalıqların úzliksiz, iyelep barıwı menen óziniń bilimin, sanasına asıradı.
Klass basshısınıń etikalıq abıraysı oǵada dárejede joqarı bolıwı da bul orında zárúrli bolıp tabıladı. Klass basshısı áne sondaǵana tárbiyalıq tásir kórsetiwge iye boladı. Tárbiyashiniń jeke pazıyletleri, ruwxıy túsi oqıwshılar sanasınań hám xulqining qáliplesiwine úlken tásir kórsetedi. Klass basshısı ushın ilmiy tájriybe hám kónlikpelerge ıyelewdi ózi jetkilikli emes. Ol óz tárbiyalıq iskerliginde joqarı dárejedegi adamgershilik pazıyletleri, óz jumisına sadıqlıqı, ıntızamı, adamiyligi, etikalıq sapaları menen de tásir ótkeredi. Sebebi, tárbiyashilik uqıplıyati júdá kóp sapalardı : tereń bilim, keń pikirlilik, jumısqa jan dildan ko'ngil qoyıw, balalarǵa bolǵan sheksiz, muhabbat mámile ádepliliklilik, końil jaslıǵı, serzavq temperament, oqil hám ádalatlılıq úlgisi, bólek ádeplilik sıpayılıq hám saldamlılıq sıyaqlı pazıyletlerdiń bolıwın talap etedi. Klass basshılarınan mádeniyat dárejesiniń keńligi, pedagogikalıq ádep talaplarına ámel qılıw, hár bir bala shaxsın insan retinde húrmet qılıw menen oǵan salıstırǵanda talap etiwshilikti esten shıǵarmaw, shólkemlestiriwshilik ilmiy tájriybelerine ıyelew, óz mámilesin tınımsız asırıp barıw menen jumısqa dóretiwshilik jantasıw talap etiledi. Áhmiyetlisi sonda, klass basshısınıń ózi balalardı tárbiyalamoqchi bolǵan ideologik-etikalıq bárkámallıqqa uyqas bolıwı kerek. Klass basshısınıń aktiv jámiyetshil retinde bárháma úlgi kórsetiwi zárúrli áhmiyetke iye. Áyne waqıtta ol kommunikativ uqıplıyatga ıyelewi, júz berip atırǵan waqıya hám hádiyselerdi tek pedagogikalıq qaǵıydalarǵa baylanıstırıp bahalawǵana emes, bálki júz beriwdi sebebine qaray húkim de shıǵarıwdı, dóretiwshilik qılıw uqıplıyatiga ıyelewi kerek.; Klass basshısı mektep degi eń jetik pedagog esaplanıp, ol atqaratuǵın miynetiniń ólshewi, shegarası joq. Onıń bilmagan jumısı uddasidan chiqa almaytuǵın tarawı bolmaydı. Usınıń menen bir qatarda, ol qalıs, qalıs shaxs bolıp, jámiyetshilik tiykarında isleydi. Klass basshısı pedagoglar, áke analardıńlar hám oqıwshılardı óz-ara baylaw shaxs retinde barlıq tárepleriniń kózqarasın esapqa alıwı, háreketlerdi bir orayǵa birlestiriw, óz-ara baylanıslardıń tuwrı bolıwına tásir ótkeriw hám áyne waqıtta óziniń ornın anıq támiyinley alıwı kerek. Mine sol pazıyletler klass basshısınıń tárbiyalıq jumısları nátiyjesin asırıwǵa jáne onıń tabıslı bolıwın támiyinlewge girew boladı. Klass basshısı oqıwshılarǵa puqta bilim beriwge, olardı pikirlew uqıplıyatini aktivlestiriwge bárháma ǵamxorlıq etip baradı.
Ayırım mekteplerde joqarı ózlestiriwge erisiwge oqıw, didaktik másele retinde mektepte tálim-tárbiyanı tuwrı jolǵa qoyıwǵa baylanıslı boladı. Oqıw processinde balalarda miynetsevarlik, dıqqattı, shıdamlılıq sıyaqlı sapalardı tárbiyalaw bilimdi tabıslı ózlestiriwge járdem beredi.
Mektepte alıp barılatuǵın tárbiyalıq jumıslar sisteması tuwrı hám tikkeley klassta ózlestiriwdi kóteriwge tásir etedi. Klass basshısı oqıtıwshılar menen sheriklikte balalardı oqıwǵa sanalı munasábette bolıwǵa uyretedi. Oqıwshılardıń oqıwların qadaǵalaw etedi, sabaqlarǵa kiredi, gúzetedi hám óz klası daǵı oqıwshılar menen birgelikte klassta oqıw jumıslarınıń sapasın asırıw ilajların belgileydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
