1. Kàrxanada marketing iskerligi Marketing xizmetiniń is texnologiyasi hàm karxananiń basqa bòlimler menen baylanisliliģi

1.Kàrxanada marketing iskerligi
Marketing iskerligi-bul marketing salasındaǵı mashqalalardi sheshiwge jóneltirilgen dóretiwshilik basqarıw iskerligi bolıp tabıladı. Kárxana marketing iskerliginiń tiykarǵı maqseti tutınıw preferenciyaları hám kelesheklerin bahalaw arqalı tovarlar, xızmetler hám miynet bazarın rawajlandırıw jáne bul mutajliklerdi qanaatlandiriw boyınsha anıq ilajlardı ámelde ámelge asırıwdan ibarat. Sońıında marketing iskerliginiń mánisi tómendegiler menen baylanıslı ilajlar kompleksin islep shıǵıw hám ámelge asırıwǵa túsedi:

• 
  Sırtqı hám ishki marketing ortalıǵın bahalaw ;
  
• 
  Qarıydarlardı analiz qılıw (real hám potensial );
  
• 
  Bolajaq tavar hám xızmetlerdi ámeldegi hám joybarlawdı úyreniw;
  
• 
  Ònim bólistiriwi hám satıwdı shólkemlestiriw;
  
• 
  Baha siyasatın islep shıǵıw ;
  
• 
  Talapti payda etiw;
  
• 
  Satıwdı xoshametlew;
  
• 
  Ulıwma marketing iskerligin basqarıw.
  

Kárxanada marketing iskerliginiń ámeliy tiykarları bazar izertlewlerin aparıw, ónim jaratıw hám islep shıǵarıw programmaların islep shıǵıw marketing kommunikatsiyaların shòlkemlestiriw hám rawajlandırıw, bahalaw hám satıwdı xoshametlew, jaylastırıw xızmetlerin hám basqalar.
Hár qanday isbilermenlik sub'ektiniń marketing iskerligin shólkemlestiriw onıń kontseptsiyasına tiykarlanadı, ol marketingning maqsetleri, principlerı hám strategiyasın, sonıń menen birge, qálegen bazar úlesin saqlap qalıw hám kárxananıń rentabelligin támiyinlew boyınsha anıq háreketlerdi belgileydi. Ádetde, bunday túsinik satilģan tavar hám xızmetler sapası hám qatar mùtajliklerdi hám real tutınıw bahaların anıqlaw hám de islep shıǵarıw hám satıwdı mútàjlik hám bahalarǵa maslastırıw zárúr ekenligin kòrestip beriwge tiykarlanadı. Marketingning tiykarǵı principi islep shıǵarıwdı qarıydarlardıń real talap hám mútajliklerine jóneltiriw bolıp tabıladı.

Qısqasha aytqanda, shólkemniń marketing iskerligin basqarıw marketing iskerligi hám ǵayratlarınıń pútkil kompleksi retinde tusiniw kerek. Onıń tiykarǵı strukturalıq bólimleri analiz, joybarlaw, shòlkemlestiriw hám baqlaw bolıp tabıladı. Sonday etip, xojalıq jurgiziwshi sub'ekttiń marketing iskerligin basqarıw procesin kárxana jáne onıń klientleri ortasında paydalı munasábetlerdi jaratıw, júrgiziw hám keńeytiwge qaratılǵan tiyisli marketing programmaların ámelge asırıwdı analiz qılıw, joybarlaw, ámelge asırıw hám baqlaw dep belgilew múmkin. Kárxanada marketing iskerligin basqarıw procesin shòlkemlestiriw eki tiykarǵı maqsetke iye. Birinshisi kompaniya aldında turǵan wazıypalardı ámelge asırıw menen, ekinshisi qarıydarlar menen baylanıslardı ornatıw hám támiyinlew menen baylanıslı.Marketingti basqarıwdıń tiykarǵı waziypası -xojalıq jurgiziwshi sub'ekt iskerliginiń rentabelligini támiyinlew hám básekishiler ortasında bazarda kúshli poziciyaǵa erisiw bolıp tabıladı. Basqasha etip aytqanda, marketingti basqarıw wazıypaları kárxananıń maqsetlerine erisiwge kómeklesetuǵın tárzde talaptıń xarakteri, dárejesi hám waqıtına maman tásir kórsetiwge túsedi.

Marketingti basqarıw eki dárejede ámelge asıriladı : kárxananıń marketing strategiyası boyınsha strategiyalıq dárejede shólkemlestirilgen múmkinshiliklerdiń bazar jaǵdayı menen tikkeley bolmaǵan uzaq múddetli kelisiwi;
Taktik dárejede kompaniyanıń tavar hám xızmetlerine bolǵan bazar talabın qáliplestiriwge qaratılǵan marketing taktikasi qáliplesedi. Bul qadaǵalaw dárejeleriniń hár ekewide bir-biri menen tıǵız baylanıslı bolıp, bólek qollanilmaydi.
Xojalıq jurgiziwshi sub'ekttiń marketing iskerligin basqarıwdıń tiykarǵı wazıypaları marketingni strategiyalıq hám taktik joybarlaw, onı shòlkemlestiriw hám de marketing qadaǵalawın ámelge asırıw bolıp tabıladı.
Kárxanada marketing iskerligin basqarıw ushın arnawlı marketing bòlimleri dúziliwi yamasa joybarlastırılǵan jobalardı ámelge asırıw yaki qadaǵalaw funksiyaların ámelge asırıw ushın bólek lawazımlı shaxslar (menejerler) juwapker tayınlanıwı múmkin.
Xojalıq jurgiziwshi sub'ekttiń marketing iskerligin basqarıw bir qatar principlerge tiykarlanǵan quramalı hám kóp ólshewli process bolıp tabıladı. Áwele, ulıwma nátiyjege erisiw ushın ónim óndiristiń barlıq basqıshlarında teń baǵdarlanǵan jumıs aparıw zárúrligi haqqında sóz júrgizemiz. Ekinshiden, barlıq marketing processleriniń uzaq múddetli baǵdarın turaqlı túrde saqlap turıw kerek. Úshinshiden, óndiristiń barlıq basqıshlarında ónimlerdiń klientler talaplarına maqsetke muwapıq baǵınıwın támiyinlew, kárxananıń hár bir elementi iskerligin birden-bir sistemaǵa birlestiriw zárúr. Aqır-aqıbetde, marketing iskerliginiń anıq baǵdarın saqlap qalıw hám turaqlı túrde bazardan teris baylanıs saqlap turıw kerek.
Áwele, marketing iskerligin joybarlaw támiyinlenedi, onıń ámelde atqarılıwı marketing jobası yamasa biznes-reje bolıp tabıladı. Marketing iskerligin joybarlaw da strategiyalıq, taktik dárejede ámelge asırılıwı múmkin. Usınıń menen birge, kompaniya marketing iskerliginiń maqset hám wazıypaları hám de olarǵa erisiw jolları hám tártibi (sonday-aq resurs támiynatı ) anıqlanadı. Bunnan tısqarı, marketing iskerliginiń ózi shòlkemlestiriledi, yaǵnıy marketing xızmetleriniń jaratılıwı hám iskerligi támiyinlenedi. Aqır-aqıbetde, hesh qanday basqarıwdı islew monıtoringisiz oyda sawlelendiriw etip bolmaydı. Soǵan kóre marketingni basqarıw marketing iskerligi nátiyjelerin tekseriw hám bahalaw menen toldırıladı darlar, básekishiler, kontakt (baylanıs ) auditoriyaları hám basqalar bolıp, olar kárxananıń marketing iskerligine járdem beriw yamasa tosqınlıq jasawda qatnasadı.
Sırtqı ortalıq faktorları – demografiya, ekonomikalıq, tábiy, ilimiy – texnika, siyasiy – huqıqıy hám materiallıqlar bolıp, olar kárxananıń marketing múmkinshiliklerin yamasa qáwip - xaterin payda etedi.
Kárxanalar úzliksiz túrde sırtqı ortalıq faktorların ózgeriwin mudami gúzetip barıwı hám sol ózgerislerge kerekli bolǵan juwaptı tabıwları kerek. Búgingi kúnde sırtqı ortalıq juda tez ózgerip barıp atır. Azıq - awqat buyımların satıw hám de satip aliw procesin kelesinde qanday ózgeriwin oyda sawlelendiriw etip kóreyik? Dúnya ekspertleriniń pikrine qaraǵanda, biz 2025 jıllarǵa barıp, azıq - awqat buyımların satip aliw ushın úlken supermarketlerge barmaymiz. Olar ornın Internet arqalı ámelge asırilatuǵın elektron buyırtpalar iyelep, úlken quramdaģi azıq - awqatlar úylerge jetkerip beriledi. Yaǵnıy, sawda hám jetkizip beriw menen shuǵıllanatuǵın kárxanalar birlesediler. qarıydarlar ózlerine kerekli bolǵan tovarlardı izlewge waqıt sarplamaydi. Bul islerdi olar ushın básekishilerdi tovarları bahasın salıstırıwlaǵan halda arnawlı elektron programmalar ámelge asıradı. Taǵı bir jaǵday : 2025 jılǵa barıp, kompyuter tovarlar rezervi qashan tawısıwın esaplab, onı siz ushın jaqın aradagi supermarketke buyırtpa beredi. Kelesindegi bunday ózgerisler, kárxanalar basshıları hám marketologlarni oyina salıp qoyıp atır. Usınıń sebepinen de marketing xızmetlerin bunday jańa jaǵdaylardı birinshi bolıp, izertlew etip, onıń sharasın ızlep tabıwı kerek. Birinshiden, olarda zárúr informaciyalardı jıynaw arnawlı usıllarǵa iye bolǵan, marketing izertlewleri bar. Ekinshiden bolsa, olar qarıydarlardı hám básekichilarni jaqsı biladilar. Usınıń sebepinen, marketologlar tez ózgerip atırǵan ortalıq ushın kerekli bolǵan, marketing strategiyaların demde islep shıǵıp, onı ózgertiredi. Marketing ortalıǵı - mikro hám makro ortaliqtan ibarat esaplanadi. Mikro ortaliq - bul kárxananıń jaqın átirapda háreketlenip atırǵan jáne onı klientlerine xizmet kórsetiw qábiletine tásir ótkeriwshi kúshler bolıp tabıladı. Olarǵa kárxana, támiynatshılar, marketing kanalları qatnasıwshıları, qarıydarlar, básekishiler hám baylanıs (kontakt) auditoriyaları kiredi. Marketing dáldalshılarına - kárxananıń sońǵı qarıydarlarına tovarlardı qózǵaw, satıw hám bólistiriw boyınsha járdem beretuǵın kárxanalar kiredi. Olarǵa resellerlar, logistik firmalar, marketing agentlikleri hám finanslıq dáldalshıları kiredi. Resellerlarga - kótere hám usaqlap satıw sawda menen shuǵıllanatuǵın kárxanalar hám de bólek shaxslar, yaǵnıy tovarlardıń bólistiriw kanalları qatnasıwshıları kiredi
Logistik firmalarǵa – baza hám transport xızmetlerin kórsetiwshi hám de tovarlardı islep shıǵarıw jayınnan satıw jayına jetkiziwdi támiyinleytuǵın shólkemler kiredi.
Marketing agentliklerine – kárxananıń tavar hám xızmetlerin maqsetli bazarlarda qózǵawǵa járdem beretuǵın marketing izertlewleri kárxanaları, reklama agentlikleri, konsalting firmaları hám basqa shólkemler kiredi.
Finans dáldalshılarına -bankler, kredit hám qamsızlandırıw shólkemleri kiredi.
Baylanıs (kontakt) auditoriyalarına – kárxana iskerligine qızıǵıwshılıq ańlatatuǵın hám onıń maqsetlerine erisiw ańlatatuǵın jáne onıń maqsetlerine erisiw boyınsha múmkinshiliklerine tásir ótkeriwshi hár qanday insanlar toparı bolıp tabıladi