1. Kompaniya qiymatini oshirishda moliyaviy qarorlar qabul qilishning iqtisodiy ahamiyati

Korxona moliyaviy strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirishning asosiy bosqichlari⁴

Bosqichlar	Izoh
1-bosqich	Moliyaviy strategiyani shakllantirishning umumiy davrini aniqlash
2-bosqich	Tashqi moliyaviy muhit bilan bogʻliq omillarni oʻrganish
3-bosqich	Korxona moliyaviy faoliyatining kuchli va zaif tomonlarini baholash
4-bosqich	Korxonaning strategik moliyaviy holatini kompleks baholash
5-bosqich	Moliyaviy faoliyatning strategik maqsadlarini shakllantirish
6-bosqich	Moliyaviy faoliyatning maqsadli strategik me’yorlarini ishlab chiqish
7-bosqich	Asosiy strategik moliyaviy qarorlarni qabul qilish
8-bosqich	Ishlab chiqilgan moliyaviy strategiyani baholash
9-bosqich	Moliyaviy strategiyani amalga oshirishni ta’minlash
10-bosqich	Moliyaviy strategiyani amalga oshirish nazoratini tashkil etish

44. 
    
    
    
45. 
    ⁴M.Dadarbayev, F.Shafkarov “Moliyaviy menejment” Toshkent – 2018 63 bet
    
46. 
    Korxona moliyaviy strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish bosqichlarining har biri xususida quyida alohida toʻxtalib oʻtamiz.
    
47. 
    Moliyaviy strategiyani shakllantirishning umumiy davrini aniqlash. Bunda korxonani rivojlantirish korporativ strategiyasini shakllantirish uchun qabul qilinadigan davr moliyaviy strategiyaga tobe xarakterda boʻlishi kerak, ya’ni moliyaviy strategiyani amalga oshirish belgilangan vaqt chegarasidan chiqmasligi lozim (bozor kon’yukturasini hisobga olgan holda 3-5 yil doirasida, shuningdek korxonaning hayotiy sikli, tarmoq boʻysunishi hisobga olinadi).
    
48. 
    Tashqi moliyaviy muhit bilan bogʻliq omillarni oʻrganish. Bunda korxona moliyaviy faoliyati iqtisodiy-huquqiy shart-sharoitlari va ularning moliyaviy strategiya belgilangan davrda mumkin boʻlgan oʻzgarishlari oʻrganib chiqiladi. Bundan tashqari bu bosqichda moliyaviy bozor kon’yukturasi va unga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilinadi, shuningdek korxonaning istiqboldagi moliyaviy faoliyati bilan bogʻliq alohida segmentlari kesimida moliyaviy bozor kon’yukturasi prognozi ishlab chiqiladi.
    
49. 
    Korxona moliyaviy faoliyatining kuchli va zaif tomonlarini baholash. Bunday baholash jarayonida ochilayotgan investitsion imkoniyatlardan foydalanish uchun korxonaning yetarlicha real imkoniyatga egaligi, shuningdek moliyaviy faoliyat samaradorligini pasaytiruvchi ichki omillar aniqlanishi kerak. Moliyaviy faoliyatni amalga oshirishdagi ichki muammolar diagnostikasi uchun korxonaning turli funksional zonalarini oʻrganishga asoslangan, moliyaviy faoliyatni rivojlantirishni ta’minlovchi korxona boshqaruvini tadqiq qilish metodidan foydalaniladi. Tadqiq qilish funksional zonalari sifatida quyidagilar tavsiya etiladi:
    
50. 
    -faoliyatni diversifikatsiyalash va ishlab chiqarish hajmini kengaytirishga doir marketing imkoniyatlari;
    
51. 
    -investitsion resurslarni shakllantirishning moliyaviy imkoniyatlari;
    
52. 
    -moliyaviy strategiyani ishlab chiqish va amalga oshirishni ta’minlovchi professional va malakali xodimlar tarkibi, soni;
    
53. 
    -korxonada strategik moliyaviy qarorlar qabul qilishni ta’minlovchi axborot bazasi mavjudligi;
    
54. 
    -korxona boshqaruvi tashkiliy tuzilishi va tashkiliy madaniyati holati.
    
55. 
    Korxonaning strategik moliyaviy holatini kompleks baholash. Bunday baholash jarayonida korxona moliyaviy faoliyatini rivojlantirishning imkoniyatlari va chegaralarini tavsiflovchi asosiy parametrlar haqida aniq tasavvur olinishi kerak. Bu parametrlar quyidagilar:
    
56. 
    -korxona mulkdorlari, boshqaruvchilari va moliyaviy menejerlari strategik tafakkur darajasi;
    
57. 
    -faoliyatga ta’sir etuvchi tashqi muhit muhim elementlarining holati va istiqboldagi dinamikasi haqida moliyaviy menejerlarning bilim darajasi;
    
58. 
    -korxonada moliyaviy tahlil, rejalashtirish va nazorat tizimining amal qilish samaradorligi;
    
59. 
    -strategik masalalarni hal qilishga yoʻnaltirilgan chora-tadbirlar.
    
60. 
    Moliyaviy faoliyatning strategik maqsadlarini shakllantirish. Bu faoliyatning asosiy maqsadi korxona mulkdorlarining manfaatdorlik darajasini oshirish va korxonaning bozor qiymatini maksimallashtirishda namoyon boʻladi. Shu bilan birgalikda bu bosh maqsad korxonaning istiqboldagi moliyaviy rivojlanish vazifalari va xususiyatlarini hisobga olgan holda aniqlashtirishni talab qiladi. Strategik maqsadlar tizimi moliyaviy faoliyatning eng samarali yoʻnalishlarini tanlash, moliyaviy resurslarning yetarlicha miqdorini shakllantirish va ular tarkibini optimallashtirish; istiqboldagi xoʻjalik faoliyatini amalga oshirish jarayonida moliyaviy risklar darajasini muvofiqlashtirish va boshqalarni ta’minlashi lozim.
    
61. 
    Moliyaviy faoliyatning maqsadli strategik me’yorlarini ishlab chiqish. Oldingi bosqichda shakllantirilgan strategik moliyaviy maqsadlar tizimi aniq maqsadli strategik me’yorlar bilan aniqlashtirilishi lozim. Moliyaviy faoliyatning bunday maqsadli strategik me’yorlarni ishlab chiqish asosiy boshqaruv qarorlarini qabul qilish va moliyaviy strategiya ijrosini nazorat qilish uchun baza sifatida xizmat qiladi.
    
62. 
    Asosiy strategik moliyaviy qarorlarni qabul qilish. Bu bosqichda moliyaviy faoliyatning maqsadlaridan va maqsadli strategik me’yorlardan kelib chiqqan holda korxonani moliyaviy rivojlantirishning asosiy strategiyalari alohida dominant sohalar kesimida moliyaviy siyosat moliyaviy faoliyatning alohida jihatlari boʻyicha aniqlanadi. Belgilangan maqsadlarni amalga oshirish uchun strategik holatlarga muqobil variantlar shakllantiriladi va ularni baholash hamda tanlash amalga oshiriladi. Bu korxona strategik moliyaviy rivojlantishining kompleks dasturini shakllantirish imkonini beradi.
    
63. 
    Ishlab chiqilgan moliyaviy strategiyani baholash. Bunday baholash korxona tomonidan oʻrnatilgan maxsus iqtisodiy va noiqtisodiy mezonlar tizimi boʻyicha oʻtkaziladi. Ishlab chiqilgan moliyaviy strategiyaga baholash natijalari boʻyicha zaruriy tuzatishlar kiritiladi, keyin esa amalga oshirishga qabul qilinadi.
    
64. 
    
    
65. 
    
    
66. 
    
    

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   

Xulosa

Moliyaviy qaror qabul qilish jarayoni - bu tashkilotning muammolarini hal qilishga qaratilgan va vaziyatni tahlil qilish, muqobil variantlarni yaratish, eng yaxshisini tanlash va uni amalga oshirishdan iborat bo'lgan boshqaruv sub'ekti harakatlarining siklik ketma-ketligi. Biznesda moliyaviy qarorlarning ahamiyati yaqqol ko'rinib turadi, chunki muvaffaqiyatsizlikka olib keladigan ko'plab omillar o'sishni va tashkilotning maqsadlarini rag'batlantiruvchi strategiyalar moliyaviy qarorlar yordamida to'g'ri boshqarilishi mumkin. Bir qator tadqiqotlar natijalariga ko'ra biznesni muvaffaqiyatsiz bo'lishining asosiy sabablari moliyaviy rejalashtirishning etishmasligi, mablag olish imkoniyatining cheklanganligi, kapital etishmasligi, rejadan tashqari o'sish, past strategik va moliyaviy proektsiyalar, ortiqcha asosiy vositalarga investitsiyalar va kapitalni noto'g'ri boshqarishdir. Ushbu muvaffaqiyatsizlik sabablarining aksariyati tashkilot tomonidan ishlab chiqilgan va amalga oshirilgan moliyaviy strategiyalar yordamida muvaffaqiyatli boshqarilishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklardir. Biroq, moliyaviy qarorlarni o'rganish uzoq vaqt davomida yirik korporatsiyalar bilan chegaralangan bo'lib, ular haqida keng qamrovli tadqiqotlar nashr etilgan. Shuningdek moliyaviy hisobotlar bir qator sabablarga ko'ra moliyaviy menejerning moliyaviy qarorlarni qabul qilishda qurol-yarog'ida bo'lgan instrumental usullar tizimida alohida o'rin tutadi. Birinchidan, korxona resurslarining umumiy yig'ilishida moliyaviy resurslar ustunlik kasb etadi. Ikkinchidan, moliyaviy boshqaruv qarorlarini qabul qilish har doim noaniqlik sharoitida amalga oshiriladi. Uchinchidan, korxonaning haqiqiy mustaqilligining natijasi - bu moliyalashtirish manbalarini izlash va investitsiya siyosatini optimallashtirish bo'yicha rahbariyatning muhim vazifasi. To'rtinchidan, kontragent bilan tijorat aloqalarini o'rnatishda, uning moliyaviy to'lov qobiliyatini faqat o'z bahosiga tayanishi mumkin. Hisob-kitoblarning soddaligiga qaramay, moliyaviy hisob-kitob usullari amaliy tekislikda nihoyatda muhim. Muntazam hisoblash amaliyoti, bir qator taxminlarni olish uchun qo'llaniladigan usullardan foydalanish qobiliyati, kredit berish va moliyalashtirish sohasidagi qarorlarning rasmiylashtirilgan asoslanishi sifatida ishlatiladi. Xulosa qilib, bir qator xulosalar qilish mumkin: Moliyaviy qaror alternativani tanlash bilan bog'liq. Qaror qabul qilish zarurati inson faoliyatining ongli va maqsadga muvofiqligi bilan izohlanadi, boshqaruv jarayonining barcha bosqichlarida paydo bo'ladi va har qanday boshqaruv funktsiyasining bir qismidir. Tashkilotlarda qarorlar qabul qilish (moliyaviy) shaxsni tanlashdan bir qator farqlarga ega, chunki u individual emas, balki guruhiy jarayondir. Qabul qilingan qarorlarning mohiyatiga menejerda mavjud bo'lgan to'liqlik darajasi va ishonchli ma'lumot katta ta'sir ko'rsatadi. Bunga qarab qarorlar aniqlik va tavakkalchilik yoki noaniqlik sharoitida qabul qilinishi mumkin. Zamonaviy menejment muammolarining murakkab tabiati kompleks, har tomonlama tahlil qilishni talab qiladi, ya'ni. qarorlar qabul qilishning kollegial shakllarini kengayishiga olib keladigan menejerlar va mutaxassislar guruhining ishtiroki. Qaror qabul qilish bir martalik harakat emas, balki ma'lum bir muddat va tuzilishga ega bo'lgan jarayon natijasidir. Shu sababdan ham korxonalarning qiymatini oshirishda to’g’ri moliyaviy qarorlar qabul qilish muhim ahamiyat kasb etadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:

1. M.Dadarbayev, F.Shafkarov. “Moliyaviy menejment” fanidan o’quv – uslubiy majmua. T. : TIQXMMI , 2018

2. Atrill Peter.Financial management for decision makers / Peter Atrill. — 5th ed.2009. p. 621/30.

3. Eddie McLaney. Business Finance: teory and practice: Prentice Hall, 8^th edition September 27, 2009

4. Gulkova A.V , Anikina I.D Prinyat finansovix risheniy Prospekt 2019

5. Rafael Espinosa, The impact of financial decisions Prentice Hall, 2018 y

6. Efimova O. V. Moliyaviy tahlil.4-nashr M .: Aris-press, 2014 y

7. Bo'sh I.A. Moliyaviy menejment asoslari.Kiyev: Nika-Markaz, 2018 y

8. Kovalev V.V. Moliyaviy menejment: nazariya va amaliyot. M.: Prospekt, 2006 yil

9. Kovalev V.V. Moliyaviy menejment nazariyasi asoslari.O'quv qo'llanma.-M .: Prospekt, 2009 y

10. www.twirpx.com/prinyat-finansovix-rishenii

11. www.lawctopus.com/academike/financing-decisions-of-a-company

12. https://www.researchgate.net/publication/228241675