1. Кириш Узум, мева ва сабзавотларни қуритиш технологиясининг ўзига хос томонлари


Узум, мева ва сабзавотларни қуритиш технологиясининг ўзига хос томонлари



Download 59,04 Kb.
bet2/7
Sana21.02.2022
Hajmi59,04 Kb.
#23419
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
15 тонна узум қуритиш

2. Узум, мева ва сабзавотларни қуритиш технологиясининг ўзига хос томонлари.

Республикамизда юқори навли турли хил узум ва мевалар етиштирилади. Бу узум ва мевалар кимёвий таркиби, яъни қандлилиги ва витаминларга бойлиги билан шимолий зоналардаги мева узумлардан фары ыилади ва анча юыори туради. Мева ва узум инсон организми учун мухим ахамиятга эга. Уларда енгил хазм бщладиган ыанд моддалари, органик кислоталар, витаминлар ва моддаларнинг кщплиги мева узумни инсон организми учун ыанчалик ахамияти катта эканлигини билдиради. Биз хщл мева ва узумларни узоы ваыт саылашга хам, бошыа жойларга жўнатишга хам вақтимиз ва имкониятимиз бщлавермайди. Имконият бўлган тақдирда хам махсус омборларда мева ва узумни кўп деганда 5-6 ой саылаш мумкин.Бундай сақланган мева , сабзавот ва узумларнинг сифати пасаяди, физик оьирлиги камаяди. Шунинг учун хам мева ва узумни ыуритиш мухим ахамиятга эга. Қуритилган махсулотни юклаш, тушириш, саылаш жуда ыулай шу билан бирга бу махсулотлар хар хил экспедициялар ва йўловчилар учун хам бебахо сифатли махсулотдир.


Республикамизнинг иқлим шароитининг хароати юыори, хаво намлиги паст бщлиши мева ва узумни офтобда қуритиш учун жуда ыулай бщлиб хисобланади. Офтобда ыуритилган махсулот сунъий қуритилганга нисбатан сифати бўйича жуда юқори бахоланади.
Узум ва мевани офтобда ыуритиш учун очиы жойда махсус жихозланган ыуритиш майдончаларини тайёрлаш зарур. Ыуритиш майдончаларини тщьри танлаш махсулот таннархининг пасайишига хамда махсулот сифатининг яхшиланишига таoсир этади. Ыуритиш пунктлари боь ва токзорларга яыин жойда ташкил ыилинади. Ыуритиш майдонининг сатхи ыуритиладиган меванинг турига, хар бир квадрат метрга жойлаштириладиган миыдорига боьлиыдир. Масалан: агар ыуритиш учун хар куни 10 тоннадан махсулот келиб тушса ва хар квадрат метрга 10 килограмм жойлаштирилса, бутун мавсум давомида шунча махсулот учун 10000 метр квадрат ыуритиш майдони талаб этилар экан.
Ыуритиш майдонининг хар бир квадрат метрига тилимлаб кесилган олмадан 5-8 кг, олхщридан 14-16 кг, олча ва иглосдан 8-10 кг, иккига бщлинган щрик ва шафтолидан 10-12 кг, узумдан 12-15 кг. Дан жойлаштириш мумкин. Ыуритиш майдончаларида махсулотни ыабул ыилиш ваытинча саылаш, патнисларга жойлаш ыисмлари аниы белгиланган бщлиши лозим. Бундан ташыари ыуритиш пунктида меваларни тщьраш учун столлар, меваларни ювиш учун идишлар, ишыор ёрдамида ыуритиладиган бщлса ыайноы сувга ботириб олиш учун ыозонлар щрнатилиши лозим.
Қуритиш майдончаларида мева ва узумни дудлаш билан тайёр махсулотни ваытинча саылаш учун омборлар тайёрланиши керак. Масалан: 100 тонна мева ва узумни қуритиш учун ыуритиш пунктида щртача щлчамлар ыуйидагича бщлиши лозим: 0,6 га ыуритиш майдончаси, 5-6 минг дона сатхи 60-90 сантиметрли тахта патнислар, хажми 100Х110Х110 сантиметрли 10-12 та дудлаш яшиги, ишқор эритмасига ботириб олиш учун 300-400 литр сув сиғадиган 2 та қозон ва қанжомлар.
Қуритилган узум организм томонидан тез ўзлаштириладиган глюкозага жуда бой бщлганлиги сабабли юыори каллорияли бщлиб хисобланади. Майиз таркибида 1,5-2% азотли моддалар, 1,9-2,2% кул бщлиб инсон организми учун зарур бщлган витаминларларга бойдир. Бир килограмм майиз 2400-3250 коллорияли бщлиб, кщпгина ыуритилган меваларга нисбатан устун туради. Майизнинг айниыса камыонлик, ыон алмашиниш жараёнларини яхшилаш хамда бошыа бир ыанча шифобахш хусусиятлари бор. Майиз асосан Марказий Осиё Республикаларида тайёрланиб шундан 80% дан кщпроьи Республикамизда тайёрланади.
Майизнинг сифати фаыатгина ыуритиш усуллари ёки техник жараёнларнинг ыанчалик тщьри щтказилишига боьлиы бщлибгина ыолмай, балки ыуритишдан олдинги узум ыандлилигига хам боьлиыдир.
Узумдан 2 хил қуруқ махсулот олинади: яъни кишмиш ва майиз олинади. Уруьсиз узум навларидан асосан ыуйидагилар ыуритилади: оы кишмиш, ыора кишмиш, лунда, кишмиш Хишрав. Уруьли навлардан Катта-Ыщрьон, Ыора жанжал, Султони, Ыора Калтак, Ризмат, Штурангур, Александр Мускати ва бошыалар. Узум ыуритишни асосан 4 усулга бщлинади: офтоби, обжщш, штабел, сояки.
Офтоби – ыайноы ишыор билан ишлов бермасдан очиы офтоб яхши тушадиган майдонларда ёйиб ыуритиш усули. Бу усул билан асосан кишмиш навлари ыуритилиб, майизнинг асосий ыисми шу усул билан тайёрланади. Ыуритиш 20-30 кун давом этади. Хар 6-8 кунда узум бошлари аьдарилиб турилиши лозим. Кафтда ьижимланганда бир оз эзилса-ю аммо бирбирига ёпишиб ыолмаса, майиз ыуриб тайёр бщлган деб хисобланади.
Обжщш – узумни ишыорли ыайноы сувга ботириб олиб, офтобга ёйиб ыуритиш усули. Бу усул билан асосан Катта-Ыщрьон, Ыора жанжал, Султони, Нимранг, Ризмат сингари йирик донали узум навлари ыуритилади. Бу усулнинг афзвллиги шундан иборатки, ишыорли майда ёриылар пайдо бщлади, устидаги ьубори кетади. Бу эса узумнинг ыуритиш муддатини 3-4 баравар ыисыартиради хамда махсулот сифатини яхшиланиб, майиз чиыиши миыдори хам бирмунча кщпаяди.
Штабел – Бу усул билан асосан оы рангли узумлар ыуритилиб, олтингугурт билан дудланади. Олтингугурт билан дудлашдан олдин худди обжщшдагидек ишыорли эритмага ботириб олиниб, махсус патнисларга ёйилиб дудлаш хоналарига териб ыщйилиши лозим. Дудлашда узумнинг рангларига ыараб, бошыа-бошыа жойлаштирилса, сарфланадиган олтингугурт миыдорини тщьри белгилаш енгиллашади. Бу усулда узум ыуритилганида обжщш усулидагига нисбатан 2-3% кщпроы махсулот олинади.
Сояки – оы кишмишнинг махсус сояки хоналарида ыуритилгани. Бу ыуритиш усули Республикамизнинг жанубий вилоятларида кенг тарыалгандир. Соякихона шамол щтиб турадиган очиы жойларда узунлиги 5-8, эни 4-5, баландлиги 3-3,5 метр ыилиб ыурилиши лозим. Эшиги шамол томонга ыурилади. Бинонинг ичига сим ёки ходалар тортилиб, узум бошларини шуларга илиниши лозим. Узум бошларини соякихонага жойлаштиришдан олдин 20-24 соат сояда ыолдирилади. Бу усулда ыуритилганда 20-22% майиз олинади. Бундай жойда узум ыуритиш муддати 1,5-2 ой давом этади. Ыуритилгандан кейин усимлик тщы сариы ёки тиниы пушти рангга киради. Бу усул узум ыуритишда мехнат харажатлари хамда сояки хоналарни ыуриш учун харажатлар бир мунча кщп сарфланади.


Сабзавотларни ыуритиш
Марказий Осиё Республикаларида табиий шароитнинг ыулайлиги сабзавотларни шамоллатиб ва офтобда ыуритишни имконини беради. Сабзавотларни ыуритишдан маысад уларнинг намлигини ыочириб, микроорганизмлар ривожланмайдиган хамда хар хил биологик жараёнлар рщй бермайдиган холга келтиришдир. Ыуритишнинг шундай бир меoёри борки, намлик миыдори щша даражадан пасайса микроорганизм ривожлана олмайди. Бу минимал даражадаги бактериялар учун 30% ни, ачитыи бактериялар учун 15-20% ни ташкил ыилади. Шу сабабли ыуритишдан кейин сабзавотларнинг намлиги 15-25% бщлса, уларни чиритмай сифатли саылаш мумкин.
Сабзавотлар офтобда ыуритилишидан ташыари, сунoий иссиыликдан фойдаланиб хам ыуритилади. Бунда ыуритиш шкафларидан, тунел, узлуксиз ишлайдиган тармоылардан фойдаланилади. Сабзавотларни ыуритиш икки босыичдан, ыуритишга тайёрлаш ва ыуритиш босыичларидан иборат. Биринчи босыич: щлчамига ыараб калибровкалаш, ювиш, сифатига ыараб танлаш, тозалаш, майдалаш, бланшировкалаш ва ыайта ишлаш. Иккинчи босыич: сабзавотларни ыуритишдан иборат.

Download 59,04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish