1. Киберхавфсизликни фундаментал терминлари

Хусусиятлари:
• асосий файл тизимининг устида жойлашган
криптографик файл тизимидан фойдаланади (масалан,
ZFS, EncFS);
• файлга асосланган ҳолда калитларни бошқариш, яъни,
ҳар бир файл учун турли калитлардан фойдаланади;
• шифрланган файлларни алоҳида бошқариш бутун
шифрланган дискни бошқаришдан кўра осонроқ;
• фойдаланишни бошқариш очиқ калитли криптографик
тизимлар ёрдамида амалга оширилиши мумкин;
• фақат криптографик калитлар хотирада сақланиб,
шифрланган файллар очиқ ҳолатда сақланади
Файл/ каталогни шифрлаш: AxCrypt
дастурий воситаси
• Windows, macOS, Android ва iOS ОТларида ишлайди
• AES-256 шифрлаш алгоритмидан фойдаланади
• Файлни шифрлаш ва дешифрлашнинг вақтга асосан
автоматик ишлаш режими мавжуд
42 Қоғоз кўринишидаги ахборотни хавфсиз йўқ қилиш усулларини тушунтиринг
Майдалаш
Бир марта сотиб олиш билан
узоқ вақт фойдаланиш мумкин
Материалларни йўқ қилиш
учун қўшимча жой талаб
қилинмайди
Махфий маълумотларни ҳам
майдалай олади
Ёқиш
Ташкилот ичида ёки ташқаричида
қоғозларини ёқиш учун махсус жой
бўлиши талаб этилади
Агар ёниш юқори шароитда махсус
қозонхоналарда амалга оширилмаса,
қаттиқ босилган папкаларни
сақланиш эҳтимоли мавжуд
Оловни ёқиш ва юклаш-тушириш
амаллари ҳисобида ортиқча харажат
талаб этади
Кўмиш
Авваллари кенг фойдаланилган усул
ҳисоблансада, ҳозирда камдан-кам
ҳолларда фойдаланилади
Ушбу усул қоғоз маълумотларни тўлиқ
йўқ қилиш имкониятини бермайди
Иқлими қуруқ ҳудудларда қозоғ
маълумотларни йўқ бўлиши учун узоқ
вақт талаб этилади
Кимёвий ишлов бериш
Қоғоз кўринишидаги ахборотни 100%
ишончлик билан йўқ қилиш имконини
беради
Махсус кимёвий модда ва сувдан
фойдаланилади
Ҳосил қилинган массани тиклашнинг
умуман имкони мавжуд эмас
Ягона камчилиги унинг нархи
юқорилиги ва махсус жой талаб
этилишидир
43 Электрон ахборотни хавфсиз йўқ қилиш усулларини тушунтиринг