1. Киберхавфсизликни фундаментал терминлари



Download 51,47 Kb.
bet6/18
Sana23.02.2022
Hajmi51,47 Kb.
#128533
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
Kiber xavfsizlik fanidan atamalar

криптографик функциялар деб ҳам аталади.
9. Бунга асосан юборувчи хабарнинг хэш қийматини
ҳисоблайди ва уни қабул қилувчига хабар билан
биргаликда юборади. Қабул қилувчи дастлаб хабарнинг
хэш қийматини ҳисоблайди ва қабул қилинган хэш қиймат
билан солиштиради. Агар ҳар иккала хэш қиймат тенг
бўлса, у ҳолда маълумотнинг бутунлиги ўзгармаган, акс
ҳолда ўзгарган деб топилади.
10. Одатда криптографияда маълумотларни шифрлашда
(дешифрлашда) қуйидаги икки турдаги
акслантиришшлардан фойдаланилади.
– Улардан бири ўрнига қўйиш (substitution) акслантириш бўлса,
иккинчичи ўрин алмашиш (permutation) акслантиришидир.
Ўрнига қўйиш акслантиришида, очиқ матн белгилари бир алфавитдан
олиниб, унга мос шифрматн бошқа бир алфавитдан олинади.
Содда кўринишда олинган ўрнига қўйиш акслантириши асосида
шифрлаш учун олинган матн қуйида келтирилган. Ушбу содда
шифрлаш усули Цезар номи билан машҳур.
• Масалан, агар очиқ матн “HELLO” га тенг бўлса, унга мос ҳолда
шифрматн “KHOOR” га тенг бўлади.
• Мазкур ҳолда шифрматн алифбоси очиқ матн алифбосидан 3 га суриш
натижасида ҳосил қилинган ва шунинг учун шифрлаш калитини 3 га
тенг деб қараш мумкин.
Ўрнига қўйиш акслантиришида очиқ матндаги белгилар
шифрматнда бўлмаслиги мумкин.
• Бироқ, очиқ матндаги белгиларнинг такрорланиш
частотаси шифрматндаги белгиларда ҳам бир хил бўлади
(кўп алифболи ўрнига қўйиш усуллари бундан мустасно).
• Масалан, юқоридаги мисолда очиқматндаги “L”
ҳарфининг такрорланиш частотаси 2 га тенг. Унинг ўрнига
қўйилган шифрматндаги “О” ҳарфининг ҳам такрорланиш
частотаси 2 га тенг. Бу ҳолат очиқматндаги қолган
белгилар учун ҳам ўринли.
11. Криптографиянинг тарихи
• Маълумотларни шифрлашнинг дастлабки
кўринишларидан минг йиллар аввал фойданиб келинган.
• Яқин ўн йилликларга қадар фойдаланилган шифрларни -

Download 51,47 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish