Mikroprotsessorli xotira - uncha katta bo’lmagan o’ta tezkor xotira moduli bo’lib, maxsus xotiralovchi va umumiy vazifali xotiralovchi registor (registorli kesh-xotira) lardan tashkil topgan.
Mikroprotsessorlar - kompyuterning eng asosiy qurilmalaridan biri b?lgani uchun kompyuter markasi aynan shu kompyuterga o'rnatilgan mikroprotsessor markasi bilan ataladi.
Mikroprotsessorlarning quvvati - 1 sekundda bajarilishi mumkin b'lgan elementar amallar soni – “takt chastotalari” bilan o'lchanadi. ?lchov birligi – megagerts( MGts ) yoki 1000000 gerts.
Hozirgi paytda jahonda ishlab chiqilayotgan mikroprotsessorlarning 90% quyidagi raqobatdosh kompaniyalar, ya’ni Intel; AMD (Adranced Micro Devices); Cyrix; ITD (Integrated Device Technology); Transmeta; TI(Texas Instrument): Apple Macintosh va Rise kompaniyalari hissasiga tug’ri keladi. Lekin bu sohadagi ilg’orlik hamon Intel kompaniyasi qo’lidadir. Keyingi 20 yil ichida bu kompaniya mikroprotsessorlarning 8 ta avlodini ishlab chiqdi.
Hozirgi paytgacha ishlab chiqarilgan mikroprotsessorlarning turlari (markalari) quyidagi 4.1-jadvalda keltirilgan.
4.1-jadval
1993 yildan boshlab esa Intel kompaniyasi, boshqa kompaniyalar bilan hamkorlikda ishlashdan voz kechib, o’zining yangi texnologiyasi asosida mikroprotsessorlarning yangi oilasini ishlab chiqara boshladi. Bu oilaga mansub mikroprotsessorlar endilikda raqamlar bilan (masalan, Intel 80386; Intel 80486 kabi) emas, balki maxsus ismlar bilan atala boshladi (masalan, Pentium).
O’z navbatida, raqobatdan qo’rqqan boshqa kompaniyalar xam zudlik bilan maxsus texnologiyalar asosida o’z mikroprotsessorlarini yarata boshlashdi.
Quyida, yangi kompyuter texnologiyalari asosida yaratilgan va hozirgi paytda eng qo’p tarqalgan mikroprotsessorlar tug’risida qisqacha ma’lumotlar keltirilgan.
Intel Pentium (1993). Intel kompaniyasining yangi texnologiya asosida ishlab chiqqan birinchi mikroprotsessoridir. Tizimli plataga gorizontal ko’rinishda o’rnatiladi. Sekin ishlaganligi hamda ishlash vaqtida tez qizib ketganligi sababli zudlik bilan takomillashtirila boshlandi. Masalan, uning samaradorligini oshiruvchi Owerdrive (Intel) va TurboChips (Kingston Technology) kabi mikrosxemalar ishlab chiqildi. Bu esa Pentium oilasidagi keyingi mikroprotsessorlarning ishlab chiqarilishiga asos bo’ldi.
Intel Pentium MMX(1993). Asosiy ko’rsatgichlari Pentium bilan mos tushadi. Lekin, MMX (Multimedia extensions) ning maxsus buyruqlarini bajarishga moslashgan. Bu esa mikroprotsessorning grafik ma’lumotlar bilan ishlash tezligini sezilarli darajada oshirdi. 32 razryadli.
Intel Pentium Pro (1995). Windows - NT operatsion sistemasi bilan ishlashga mo’ljallangan mikroprotsessor bo’lib, tizimli plataga gorizontal ko’rinishda o’rnatiladi. Hozirgi paytda bir qancha kompyuterlarni aloqa to’rlari orqali boshqaruvchi servir - kompyuterlarga o’rnatilgan. Kesh - xotiraga ega bo’lganligi uchun ishlash tezligi Intel Pentium ga nisbatan bir necha marta yuqori. Intel Overdrivekrisstali uni Intel Pentium II ga aylantirishi mumkin. Evergreen Technologies va Kingston Technology kompaniyalari ishlab chiqqan mikrosxemalar ham bu mikroprotsessorning samaradorligini sezilarli darajada oshiradi. 32 razryadli.
Intel Pentium II (1997). MMX buyruqlarini bajarishga moslashgan Intel Pentium Pro ning takomillashgan variantidir. Sovituvchi qurilma bilan jihozlangan. Intel MMX buyruqlari bilan ishlash imkoniyatiga ega bo’lganligi uchun grafik tasvirlarni (masalan, uch ulchovli tasvirlar, videoroliklar) bilan ishlashda katta qulayliklarga egadir. 32 razryadli.
