1. Ishlab chiqarish tadbirkorligi Tijorat tadbirkorligi

Davlat korxonalari – bu davlat mulki bo’lgan va uning nazorati ostida ishlovchi korxonalar bo’lib, ular ishlab chiqarishdagi davlat sektorini tashkil etadi, eng muhim va mas’uliyatli vazifalar (mudofaa, aloqa, energetika, transport va boshqalar)ni bajaradi.

Qo’shma (aralash) korxonalar xususiy, davlat va jamoa mulkining aralash mablag’lariga tayanadi. Aralash firmalar milliy va xorijiy kapitalga tayangan hissadorlik qoidasiga binoan tashkil topadi, foydasi shunga qarab taqsimlanadi.

Qo’shma korxona tuzishga hamkorlarni nima majbur qiladi? AQSH olimlari quyidagi omillarni keltiradilar:

• 
  kapital harajatlar hajmining qisqarib ketishi va yangi quvvatlarni barpo etishdagi xavotirlik;
  
• 
  aniq geografik bozorga o’tish;
  
• 
  yangi faoliyat sohasiga o’tish;
  
• 
  ishlab chiqarish sohasining bazasi yoki xom ashyo manbaini qo’lga kiritish;
  
• 
  ishlayotgan ishlab chiqarish liniyalarining kengayganligi;
  
• 
  tovar yoki xizmatlarni sotishning yangi tarmoqlari paydo bo’lganligi;
  
• 
  mavjud marketingning samaradorligi oshganligi;
  
• 
  takrorlanib turuvchi yoki mavsumiy beqarorlikni bartaraf etish imkoniyati;
  
• 
  qo’shma korxonadagi hamkorlar yordamida ishlab chiqarish harajat-larini kamaytirish imkoniyati.
  

Qo’shma korxonalar o’zaro manfaatdorlik negizida, hukumatlararo shartnomalar asosida tashkil qilinib, ilmiy-ishlab chiqarish, ilmiy-texnik va boshqa vazifalarni echishga qaratilgan. Ular sanoat, qishloq xo’jaligi, qurilish, transport, savdo, fan va xalq xo’jaligining boshqa sohalarida tarkib topishi mumkin.

Qo’shma korxonalar, asosan, chet el texnikasi va texnologiyasi asosida barpo etilib, maxalliy xom ashyo va ish kuchi hisobiga ishlaydi. Korxona o’zining mustaqil balansiga ega bo’ladi va xo’jalik hisobi asosida faoliyat yuritadi. Respublikamizda AQSH, Italiya, Turkiya, Frantsiya, Germaniya, An­gliya, Koreya, Yaponiya kabi qator davlatlar kompaniyalari bilan hamkorlikda qo’shma korxonalar qurilib, ishga tushirilgan.