|
Sun’iy nafas oldirish
Sun’iy nafas oldirish umuman nafas olmayotganda yoki yomon nafas olayotgan taqdirda
amalga oshiriladi (sekin, titrab qaqshab, yig’lamsiragandek), shuningdek jabrlanuvchining nafas
olishi faqat tok urish ta’sirida emas, balki zaharlanish, cho’kish va boshqa sabablarda
yomonlashishida ham sun’iy nafas oldiriladi.
Sun’iy nafas oldirishning keng tarqalgan usullari (Silvestr, SHefer bo’yicha)
jabralanuvchining o’pkasiga etarli darajada havo etkazib berish imkonini bermaydi. Hozirgi
vaqtda “og’izdan og’izga” yoki og’izdan burunga) usuli yordamida sun’iy nafas oldirish tavsiya
etiladi, chunki bu usulda nafas oldirganda, jabrlanuvchining o’pkasiga sezilarli darajada ko’proq
puflangan havo etib boradi.
“Og’izdan og’izga” yoki og’izdan burunga) usuli, nafas chiqarayotgan insonning nafasi,
jabrlanuvchiga nafas berish uchun fiziologik yaroqlgiga asoslangan. Nafas puflash marlya,
ro’molcha yoki shunga o’xshash matolar orqali amalga oshiriladi, shuningdek bu usul havo
puflangandan keyin, kengaygan ko’krak qafasi bo’yicha passiv nafas chiqarishda nafas
organlaridan tushishi natijasida havo etib borishini nazorat qilish imkonini beradi.
Sun’iy nafas oldirish uchun jabrlanuvchini chalqancha (tepaga qaratib) yotqizib, nafas
olishni qiyinlantiruvchi kiyimdan bo’shatish kerak (tugma, bo’yinbog’ va h.k.)
Sun’iy nafas oldirishni boshlashdan avval, birinchi navbatda og’iz bo’shlig’ida va nafas
yo’llarida havo o’tkazishni ta’minlash kerak ya’ni ular til yutilishi yoki boshqa narsalar bilan
berkilib qolgan bo’lishi mumkin.
Jabrlanuvchining boshini bir qo’l bilan bo’yin tagiga qo’yib, ikkinchi qo’lni peshanaga
bosib, iloji boricha orqaga tashlanadi, natijada til osti tomiri bo’g’izning orqa devoridan surilib,
nafas olish yo’li ochiladi. Gavdaning bunday vaziyatida og’iz odatda ochiq bo’ladi. Agar
jabrlanuvchi yotgan bo’lsa, bunda boshni kerakli holatga ko’tarish uchun, kiyimlarni o’rab,
bolish qilib kurak tagiga qo’yish kerak.
Agar og’izda boshqa biror chet narsa bo’lsa, unda jabrlanuvchining elka va boshini
chetga burib (o’zini tizzasini jabrlanuvchining elkasisi gagiga qo’yishi mumkin), og’iz bo’shlig’i
va tomoqni dastro’molcha yoki ko’rsatkich barmoqqa o’ralgan kiyim cheti bilan artib tozalab
olish kerak.
Jabrlanuvchining og’iz bo’shlig’ini tozala va boshini iloji boricha orqaga tashlab, yordam
berayotgan inson chuqur nafas oladi, undan so’ng o’z og’zini jabrlanuvchining og’ziga mahkam
bosib, unga nafas puflaydi. Bunda jabrlanuvchining burnini o’z yonoqlari yoki peshanaga bosib
turilgan qo’li yordamida berkitib turish zarur.
Sun’iy nafas oldirayotganda, yordam berayotgan inson, havo jabrlanuvchining
oshqozoniga emas, balki o’pkasiga etib borishini nazorat qilishi kerak.agar havo oshqozonga
tushgan bo’lsa, unda ko’krak qafasi kengaymaydi lekin oshqozon shisha boshlaydi, ana shu
simptomlar bilan havo upkaga bormaganini bilish mumkin. Havoni oshqozondan chiqarish
uchun, tezda qo’l bilan ko’krak qafasi bilan kindik o’rtasini oz muddat bosib turish kerak.
Bunday g’olatda jabrlanuvchi qayd qilishi mukin. Unda jabrlanuvchining og’iz bo’shlig’i va
xalqumni tozalab olish uchun boshni va elkani yon tarafga burish kekrak.
Nafas bergandan keyin ham ko’krak qafasi to’g’irlanmasa, jabrlanuvchining pastki
jag’ini oldinga surish kerak. Buning uchun ikkala qo’lning to’rtta barmog’ini pastki jag’ orqa
burchagiga qo’yish va katta barmoq bilan uni chetiga bosib turib, pastki jag’ni shunday surish
kerakki, bunda patki tishlar. YUqori tishlarga qaraganda oldinda bo’lishi kerak. Pastki jag’ni
osongina surish uchun, bosh barmoqni og’izga tiqib surish mumkin.
Agar jabrlanuvchining og’zi juda mahkam ya’ni jips berkilgan bo’lib, og’izni ochib
bo’lmasa, sun’iy nafas olishni“og’izdan burunga” usulidan foydalanish kerak bo’ladi.
Har bir nafas puflash keskin 5 sekundda qaytarlishi kerak, bu nafas olish chastotasining
tahminan minutiga 12 martasiga mos keladi.
Har bir havo puflanganidan so’ng jabrlanuvchining og’iz va burni o’pkadan erkin
(passiv) havo chiqarish uchun bo’shatiladi. CHuqur nafas chiqarish uchun, qo’lni ko’krak
qafasiga kuchsiz bosib, jabrlanuvchining o’pkasidan havo chiqarishga yordam beriladi.
Jabrlanuvchi birinchi kuchsiz nafas ola boshlaganda, sun’iy nafas olishni uning mustaqil
nafas olish paytiga to’g’irlash lozim.
Sun’iy nafas oldirish jabrlanuvchining chuqur va ritmik nafas olishi tiklanguncha davom
ettiriladi.
b
Do'stlaringiz bilan baham: |
