Moliyaviy investitsiyalar-kapitalni har xil aktivlarga qo`yilishini anglatadi. Investorlar, aksiyalar, obligatsiyalar va boshqa xil qimmatli qog`ozlar sotib olib, boshqa korxonalarning faoliyatida ishtirok etish huquqiga ega bo`ladilar. Ular yana muddatli depozitga qo`yilgan bank qo`yilmalari, kreditlashning har xil formalari, erkin konvertatsiyalanadigan valyutani sotib olish ham kiradi.
Moddiy investitsiyalar- material ob`ektlar yaratilishini taqozo qiladi. Ularga ko`chmas mulklar (binolar, inshootlar, yer uchastkalari)ga, transport infratuzilmalariga;ishlab chiqarish uskunlari (stanoklar, mashinalar, potok liniyalar, texnologik komplekslar va h.k) ga aylanma mablag`lar (xom ashyo, materiallar, butlovchi qism va mexanizmlar)ga qo`yilgan qo`yilmalar kiradi. Boshqarish, moliyalashtirish va strategik nazariyasida bularni real yoki kapital hosil qiluvchi investitsiyalar deb ataladi.
Nomoddiy investitsiyalar-investor kapitalni kengaytirish va qayta takror ishlab chiqarish uchun qo`yilgan nomaterial qo`yilmalar bo`lib, ular mulkiy mablag`lar balansida o`z aksini topmaydilar. Ular ishlab chiqarishni takomillashtirish uchun, firma yoki korxona hodimlari malakasini va ilm darajasini ko`tarish yoki mamlakat miqyosida “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ni amalga oshirish uchun qo`yilgan qo`yilmalar yoki keng ma`noda “inson intellektiga” qo`yilgan mablag`lar va patent va litsenziya, nau-xau (intelektual kapital), inovatsiyalar (kashfiyot yoki yangi texnika va texnologiya yechimlari) uchun qo`yilgan qo`yilmalar kiradi. Bularga yana har xil ijtimoiy tadbirlar va dasturlarni amalga oshirish uchun qo`yilgan qo`yilmalar kiradi.
Amaliyotda mavjud bo`lgan investitsiyalarni quyidagi turlarga ajratiladi:
1. Nimalarga sarflanishiga qarab:
Sof investitsiyalar- asosiy kapital hajmini ko`paytirishga sarflanadi;
Yalpi investitsiyalar- asosiy fondlarning hajmini ko`paytirishga va eskirishi o`rnini qoplashga sarflanadi;
2. Investorning maqsadiga qarab:
Bevosita investitsiyalar- muayyan xo`jalik sub`ektini boshqarishda, ishtirok etish huquqini olish va foyda chiqarish maqsadida uning ustav kapitaliga mablag` solishdir;
Portfel investitsiyalar-investorning konkret maqsadiga erishishi uchun xizmat qiladigan va bir butun qilib to`plangan turli qiymatlarning yig`indisidir;
Annuitet (moliyaviy renta)-vaqti-vaqti bilan investorga muayyan daromad keltirib turadigan investitsiyadir.
3. Investitsiya sub`ektlariga qarab:
Xususiy investitsiyalar-o`z xususiy kapitali, zayomlar(shu jumladan obligatsiya zayomlar), shuningdek, jalb etilgan capital hisobidan amalga oshiriladi;
Davlat investitsiyalari- byudjet ajratmalari, uzoq muddatli ssudalar va boshqa jalb etilgan resurslar hisobidan amalga oshiriladi.
4. Tijoriy xatarga munosabatiga qarab:
Hisobga olingan xatarlarga borishga tayyor investor-biron-bir sub`ektga mablag` solayotgan investor tadbirkor bo`lib, u qanday xatarga borayotganligini avvaldan hisoblagan;
Har qanday xatarga borishga tayyor investor-o`yinchi tadbirkor hisoblanadi va u har qanday xatarni ham yengishga tayyor bo`ladi.
5. Tayinlangan ob`ektga qarab:
Kapital investitsiyalar-real aktivlarga sarflanadi;
Inovatsion investitsiyalar- texnikaning yangi avlod va yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va o`zlashtirishga sarflanadi;
Ijtimoiy investitsiyalar-inson salohiyatini va malakasini rivojlantirishga, ta`lim sohasiga, ishlab chiqarish tajribasini rivojlantirishga va nomoddiy ne`matlarning boshqa shakllariga sarflanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |