1. Hozirgi zamon iqtisodiyoti rivojlanishining asosiy yo’nalishlari

7.Raqobat kurashining shakllari va usullari.
Raqobat – bozor sub‘ektlari iqtisodiy manfaatlarining to’qnashuvidan iborat bo’lib, ular o’rtasidagi yuqori foyda va ko’proq naflilikka ega bo’lish uchun kurashni anglatadi.
Hozirgi bozor iqtisodiyotida raqobatning quyidagi asosiy vazifalarini ajratib ko’rsatish mumkin:
1. Tartibga solish vazifasi;
2. Resurslarni joylashtirish vazifasi;
3. Innovatsion vazifa;
4. Moslashtirish vazifasi;
5. Taqsimlash vazifasi;
1. Raqobatga bir maqsad sari intiluvchi bozor sub’ektlari iqtisodiy manfaatlarining to’qnashishi, deb ta’rif berilsa u kimlar o’rtasidagi raqobatni xarakterlaydi?

1. 
   Tovar ishlab chiqaruvchilar o’rtasidagi;
   
2. 
   xizmat ko’rsatuvchilar o’rtasidagi; *
   
3. 
   resurslarni etkazib beruvchilar o’rtasidagi;
   

2. Tovar ishlab chiqaruvchilar o’rtasidagi raqobatdan qanday maqsad ko’zda tutiladi?

1. 
   Iqtisodiy resurslarni arzon baholarda sotib olish;
   
2. 
   Tovarlarni qulay sharoitlarda ishlab chiqarish;*
   
3. 
   tovarlarni foyda keltiradigan yuqori narxlarda sotish;
   

3. Raqobatchilik munosabatlari rivojining qaysi bosqichida u iqtisodiyotni bozor yo’li bilan tartibga solishning asosiy unsuri sifatida to’liq namoyon bo'ladi ?

1. 
   Mayda tovar ishlab chiqaruvchilar o’rtasidagi raqobat bosqichi;
   
2. 
   Erkin kapitalistik yoki sof raqobat bosqichi;
   
3. 
   monopolistik raqobat bosqichi;*
   

8.Monopoliyalar, ularning amal qilish va tartibga solish xususiyatlari.
Savollar
1.Monopoliya – bu?
Mонопол yuqori narxlarni o’rnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalar (firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari bo’lib, monopoliyalarning vujudga kelishining moddiy asosi ishlab chiqarishning to’planishi hisoblanadi.
2.Sof monopoliya – bu?
Tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi yakka hukmronlik holati hisoblanadi. Masalan, O’zbekistonda sof monopoliyalar sifatida “O’zbekiston havo yo’llari” DAK, “O’zbekiston temir yo’llari”DAK, toshkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasi shular jumlasidandir.

3.Oligopoliya – bu?

Tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narxi va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukmronlik holati hisoblanadi. Oligopolist–ishlab chiqaruvchilarga O’zbekistonda tsement (asosan, Bekobod, Kuvasay, Ohangaron, Navoiy shaharlarida joylashgan), ko’mir (Angren shahri, Surxondaryo viloyatining Sariosiyo (SHargun) va Boysun (To’la) tumanlarida joylashgan) ishlab chiqarishni misol keltirish mumkin.
4.Tabiiy monopoliya – bu?
Korxonaning texnologik xususiyatlari sababli mahsulotga bo’lgan talbni qondirish raqobat mavjud bo’lmagan sharoitda samaradorlik amalga oshiruvchi tovar bozorining holatidir. Bunda ishlab chiqarish hajmi ko’payadi, tovar birligiga to’g’ri keluvchi xo’jalik xarajatlari kamayib boradi.

5.Legal (qonuniy) monopoliya – bu?

Qonuniy tarzda tashkil etiluvchi monopolistik holatdan iborat.