1. Халқаро хавфсизлик ҳуқуқи тушунчаси ва вужудга келиши Халқаро хавфсизлик ҳуқуқининг мақсади ва принциплари

Халқаро хавфсизлик вужудга келиши

• XV асрда Чех қироли Иржи Подебрад Европа монархларининг иттифоқини тузиш лойиҳасини таклиф қилган;
• 1713 йили француз аббати Сен-Пьер «Европада абадий тинчлик ўрнатиш лойиҳаси»ни ишлаб чиқди;
• Уруш ва тинчлик муаммоларини ҳал қилишда 1899 йили бўлиб ўтган Гаага тинчлик конференцияси;

Халқаро хавфсизлик вужудга келиши

• Швециянинг собиқ Бош вазири У. Пальме ташаббуси билан Иккинчи жаҳон урушидан кейин Ғарб ва Шарқ ўртасидаги ижтимоий-сиёсий қарама-қаршилик БМТ Уставининг 39-51 моддаларида кўрсатиб ўтилган БМТ қуролли кучларини тузиш ва унга коллектив хавфсизлик органи мақомини бериш таклифи;
• БМТ Бош Асамблеяси томонидан 1987 йилда қабул қилинган Халқаро муносабатларда куч ишлатиш ва куч ишлатиш билан таҳдид қилишдан бош тортиш принципининг самарадорлигини ошириш тўғрисидаги Декларация;
• 1988 йилги Халқаро тинчлик ва хавфсизликка таҳдид соладиган вазият ва низоларнинг олдини олиш ҳамда уларни тугатиш ва бунда БМТнинг ролини ошириш тўғрисидаги Декларация.

Халқаро-ҳуқуқий нормалар амал қиладиган доирада давлатлар ҳамда халқаро ҳуқуқнинг бошқа субъектлари ўртасида халқаро муносабатларда ҳарбий куч ишлатилишининг олдини олиш, қуролланишни чеклаш ва қурол-аслаҳаларни қисқартириш юзасидан юзага келувчи тарихан белгиланган ҳарбий-сиёсий муносабатлар Халқаро хавфсизлик ҳуқуқининг предметини ташкил этади.

Демак, Халқаро хавфсизлик ҳуқуқининг предметини:

• халқаро низолар ва можароларни ҳал қилиш;
• қуролсизланиш;
• ядро қуролидан холи ҳудудлар ташкил этиш;
• дунё ва минтақа миқёсида хавфсизликни таъминлаш;
• давлатлар, халқаро ташкилотлар ўртасида тинчликни мустаҳкамлаш, уни сақлаш ва тиклаш билан боғлиқ халқаро-ҳуқуқий муносабатлар ташкил этади.