1. Fuqarolik jamiyatini qurish, strategik maqsad

87 O’zbekistonda saylov kodeksini qabul qilish
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 201 7 yil 22 dekabrda Oliy Majlisga taqdim etgan
Murojaatnomasida mamlakatimiz siyosiy hayotida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan saylov
qonunchiligi bir qator qonun va qonunosti hujjatlaridan iborat bo‘lsada, afsuski, hanuz yaxlit
bir hujjat shakliga keltirilmaganini ta'kidlab, xalqaro norma va standartlarga javob beradigan
O‘zbekiston Respublikasining Saylov kodeksini ishlab chiqish va qabul qilish vazifasini
qo‘ygan edi.Binobarin, amaldagi saylov qonunchiligi huquqni qo‘llash amaliyotida ayrim
murakkabliklarni keltirib chiqarayotgan edi. Aniqroq qilib aytganda, bunga saylov jarayonini
tashkil etish va o‘tkazishning aksariyat tartib-taomillari tarqoq holda bir nechta qonunlar bilan
tartibga solingani, aksariyat qoidalar takrorlanishi, shuningdek ayrim o‘ta muhim masalalar
qonun darajasida emas, balki Markaziy saylov komissiyasining tegishli nizomlari va
yo‘riqnomalari bilan belgilangani ular o‘rtasida ba'zi nomuvofiqlik va qaramaqarshiliklarni vujudga keltirayotgan edi.Ayni paytda, saylov qonunchiligining ba'zi normalari
demokratik saylovlarni tashkil etish va o‘tkazishning zamonaviy talablari va xalqaro
amaliyotiga to‘liq hamohang emas edi. Masalan, parlamentda barcha siyosiy kuchlar uchun
teng sharoitlar yaratilgan bir paytda O‘zbekiston Ekologik harakati vakillariga parlament quyi
palatasida oldindan belgilangan kvota asosida o‘rin ajratilishi ularning faol va tashabbuskor
bo‘lib ishlashini muayyan darajada susaytirayotgandi.Saylov kodeksini ishlab chiqishda
xalqchil va xalqaro tamoyillar inobatga olindiEng ilg‘or xalqaro standartlar asosida, qisqa
fursat ichida mustaqil O‘zbekiston tarixida ilk bor Saylov kodeksi loyihasi ishlab chiqildi
va qabul qilindi. Saylov kodeksi loyihasini tayyorlash jarayonida saylov qonunchiligi to‘liq
xatlovdan o‘tkazildi. Mamlakatimizda saylovlarni tashkil etish bo‘yicha to‘plangan amaliyot
umumlashtirildi. Rivojlangan davlatlarning boy tajribasi o‘rganildi, ularning ijobiy yutuqlari
asosida samarali, xalqchil normalarni ishlab chiqish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga
oshirildi.Mazkur kodeks tarqoq holdagi 5ta qonun («O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
saylovi to‘g‘risida», «Fuqarolarning saylov huquqlari kafolatlari to‘g‘risida», «O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida», «Xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar
Kengashlariga saylov to‘g‘risida», «O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi
to‘g‘risida»gi) va Markaziy saylov komissiyasining saylovlarni tashkil etish va o‘tkazishga oid
o‘nlab qaror va yo‘riqnomalarini yagona qonun hujjatida o‘zida mujassam etdi.Qayd etish
joizki, saylov kodeksi loyihasini tayyorlashda 50 dan ortiq ilg‘or xorijiy davlatlarning tajribasi
o‘rganildi.Ayni paytda, xorijiy mamlakatlar saylov qonunchiligi va tajribasi tahlili shuni
ko‘rsatmoqdaki, bugungi kunda 40ga yaqin davlatda, xususan Fransiya, Belgiya, Braziliya,
Belarus va Ozarboyjon kabi davlatlarda saylov kodekslari qabul qilingan.