1. Fiziologiya va tibbiyot fanining predmeti

35.
 
Osmotik va onkotik qon bosimi, ularning ahamiyati. 
Osmotik bosim - bu erituvchini yarim o'tkazuvchan membranadan kamroq konsentrlangan 
eritmadan o'tkazishga majbur qiladigan kuch. Qon plazmasining osmotik bosimi odatda 7,6 atm 
ni tashkil qiladi.Qonning osmotik bosimi asosan unda erigan past molekulyar birikmalarga, 
asosan tuzlarga bog'liq. Osmotik bosim hujayra turgorining shakllanishida ishtirok etuvchi 
omildir. Qon plazmasi odatda 0,9% natriy xloridni o'z ichiga oladi, u osmotik bosim hosil 
bo'lishida ishtirok etadi. Qon plazmasidagi kabi tuz konsentratsiyasiga (0,85-0,9%) ega bo'lgan 
eritma izotonik deyiladi. Agar u qon plazmasidan past konsentratsiyaga ega bo'lsa, u gipotonik, 
agar u yuqori bo'lsa, gipertonikdir. Qonga gipertonik eritmaning kiritilishi bilan plazmoliz sodir 
bo'ladi - eritrotsitlardan suvning eritmaga chiqishi, protoplastning ajralishi va hujayralarning 
burishishi. Gipotonik eritmaning kiritilishi bilan gemoliz sodir bo'ladi - suv eritrotsitlarga 
kiradi, hujayra ko'payadi, keyin hujayra membranasi yorilib, uning o'limiga olib keladi. 
onkotik qon bosimi
- qonning osmotik bosimining bir qismini ifodalaydi, yaratilganplazma 
oqsillari. 
Onkotik bosimning qiymati 25-30 mm Hg oralig'ida. (3,33-3,99 kPa) va 80% kichik hajmi va 
qon plazmasidagi eng yuqori miqdori tufayli albuminlar tomonidan aniqlanadi. Onkotik bosim 
organizmdagi suv almashinuvini tartibga solishda, ya'ni qon tomirlari to'shagida ushlab turishda 
muhim rol o'ynaydi. Plazma onkotik bosimining pasayishi bilan (masalan, jigar kasalliklarida, 
albuminlar hosil bo'lishi kamayganida yoki buyrak kasalliklarida, siydikda oqsillarning 

---

37 
chiqarilishi ko'payganida), shish paydo bo'ladi, chunki tomirlarda suv yomon saqlanadi. va 
to‘qimalarga o‘tadi.