1. Firmaning qisqa va uzoq muddatli oraliqdagi faoliyati. Ishlab chiqarish xarajatlari mazmuni va tarkibi. Firmalarda xarajatlar va ularning turlari

Bevosita ishlab chiqarish xarajatlari deganda – mahsulotni bevosita ishlab chiqarish uchun qilinadigan barcha sarflar( ish haqi, xom-ashyo va material sarflari, amortizatsiya) tushiniladi. Tovar birligining qiymatida ishlab chiqarish xarajatlari faqat uning bir qismini tashkil qiladi.

Muomala xarajatlari tushunchasi tovarlarni sotish jarayoni bilan bog’liq bo’lib, shu tovarlarni ishlab chiqaruvchidan olib, iste’molchiga yetkazguncha ketadigan sarflarga aytiladi, ular 2 guruhga bo’linadi:

Qo’shimcha muomala xarajatlari va sof muomala xarajatlari.

Qo’shimcha muomala xarajatlari – tovarlarni o’rash, qadoqlash, saralash, ortish, tashish va saqlash xarajatlariga aytiladi. Muomala xarajatlarining bu turlari ishlab chiqarish xarajatlariga yaqin turib, tovar qiymatiga kiradi va uning qiymatini oshiradi. Xarajatlar tovar sotilgandan so’ng olingan pul tushumi summasidan qoplanadi.

Sof muomala xarajatlari sotuvchi maoshi, marketing, reklama va shu kabi xarajatlardan iborat bo’ladi. Sof muomala xarajatlari tovar qiymatini oshirmaydi va ishlab chiqarish jarayonida yaratilgan tovarni sotgandan keyin olingan foyda hisobidan qoplanadi.

Hozirgi zamon sarf xarajatlar g’oyasi bo’yicha korxona ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladigan resurslar o’z resurslari va jalb qilingan resurslar bo’lishi mumkin. SHunga ko’ra xarajatlar ichki va tashqi xarajatlarga bo’linadi.