1. F. I. Sh gulamova Muslima guruhi: tu-62 F. I. Sh baqoyev Nigora guruhi: tu-62

1.Budjet-soliq siyosatining mohiyati va usullari, budjet qoidalari

Byudjet-soliq siyosati deganda iqtisodiyotda to‘liq bandlilikni, to‘lov balansining muvozanatini va iqtisodiy o‘sishni ta'minlashga qaratilgan davlat xarajatlari va soliqlarini o‘zgartirishni o‘z ichiga olgan chora tadbirlar tushuniladi.
Iqtisodiyot turg‘unlik yoki pasayish davrida bo‘lgan vaziyatlarda davlat tomonidan rag‘batlantuvchi fiskal siyosati olib boriladi.
Ya'ni, davlat qisqa muddatda iqsodiyotning pasayishi muammosini davlat xarajatlarini oshirish yoki soliqlarni kamaytirish, yoxud ikkalasini bir vaqtning o‘zida olib borish evaziga hal etadi.
Iqtisodiyotda to‘liq bandlik va ortiqcha talab natijasida inflyatsiya kelib chiqishi mumkin bo‘lgan vaziyatlarda cheklovchi fiskal siyosat- fiskal restriksiya olib boriladi.
Cheklovchi fiskal siyosat davlat xarajatlarini (G) kamaytirish yoki soliqlarni (T) oshirish yoki bo‘lmasa ikkala tadbirni bir vaqtda olib borish orqali iqtisodi yotning davriy o‘sishini chegaralashdan iborat.
Fiskal qoidalarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
• davlat moliya siyosatiga ishonchni oshirish va qarzni qisqartirishni;
• moliya siyosatining uzoq muddatli barqarorligini ta'minlash;
• xalqaro hamjamiyatda fiskal siyosatni rivojlantirish;
• soliq-byudjet siyosatining protsessualligini pasaytirish.

Byudjet mahalliy hokimiyat organlari tomonidan amalga oshiriladigan siyosat vositasi sifatida foydalanishni va uning tuzilmasini aniq o'zgartirishni talab qiladi. Byudjet keng qamrovli normativ hujjat bo'lgani uchun, uning tuzilishini o'zboshimchalik bilan o'zgartirish mumkin emas.

Shu bilan birga, byudjetni shakllantirish jarayonini soddalashtirish va samaradorligini oshirish uchun byudjet daromadlari va xarajatlari muayyan sabablarga ko'ra guruhlangan maxsus boshqaruv tasniflarini qo'llash tavsiya etiladi. Mahalliy byudjetni ikkita komponent orqali tasniflash mumkin: joriy byudjet va rivojlanish byudjeti.
Byudjetni shahar hokimiyatining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish prognozi asosida amalga oshirilishi kerak. Byudjet loyihasini tuzish va ko'rib chiqish jarayonida hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish prognozini o'zgartirish byudjet loyihasining asosiy xususiyatlarini o'zgarishiga olib kelishi kerak.
Keyingi moliyaviy yil uchun byudjet loyihasi bilan bir vaqtda istiqbolli moliyaviy reja tuziladi. Moliyaviy reja shahar hokimiyatining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining o'rta muddatli prognozi asosida ishlab chiqilgan va daromadlarni safarbar qilish, davlat yoki kommunal qarzlarni jalb qilish va asosiy byudjet xarajatlarini moliyalashtirish uchun byudjetning prognoz imkoniyatlarini o'z ichiga oladi.