1. Erkinlik darajasi bo’yicha energiya taqsimoti Gazning bajargan ishi

dU + PdV p dT dT

• Cp = CV + P

• (d)

• (4.12)

• dV R

• Agar V = -^ bo‘lsa, dT P ga teng bo‘ladi. U holda

• CP = CV + R

• (4.13)

• Bu ifoda Mayer tenglamasi deb ataladi. Izobarik jarayonning issiqlik sig‘imi izoxorik jarayon issiqlik sig‘imidan gaz doimiysi qiymatiga kattadir, chunki izobarik jarayonda, bosim o‘zgarmas bo‘lgani uchun gazning kengayishi qo‘shimcha issiqlik miqdori talab qilinadi.

• Izotermikjarayon (T = const).

• Izotermik jarayon tenglamasi Boyl - Mariott qonunidan iborat: PV = const Izotermik jarayonida bajarilgan ishni aniqlaymiz:

• V2 V2

• A = J PdV = J RT

• dV = RT ln V2 = RT ln P

• V

• V

• P

• (4.14)

• V1 V1

• Izotermik jarayonda termodinamikaning birinchi qonuni quyidagicha ifodalanadi:

• dQ = dA

• T = const bo‘lganda, ideal gazning ichki energiyasi o‘zgarmaydi, shuning uchun

• dU = dQ = CvdT = 0

• Gazga uzatilgan issiqlik miqdorining barchasi tashqi kuchlarga qarshi bajarilgan ishga sarflanadi

• Q = A = RT ln P = RT ln ^
• P V ,
• P2 V1

• (4.15)

• Gazning hajmi kengayganda temperatura pasaymasligi uchun, izotermik jarayon vaqtida tashqi bajargan ishga ekvivalent issiqlik miqdori uzatib turilishi kerak.
• Adiabatik jarayon
• Tashqi muhit bilan issiqlik almashmaydigan jarayon adiabatik jarayon deb ataladi.
• Adiabatik jarayonda ideal gaz parametrlarini o‘zaro bog‘laydigan tenglamani topishga harakat qilamiz. Termodinamikaning birinchi qonunidagi
• dQ = dU + PdV
• ideal gaz ichki energiyasi o‘zgarishini izoxorik issiqlik sig‘imi orqali ifodalaymiz:
• dQ = CvdT H PdV

• n CV$T + P dV — 0
• adiabatik jarayon uchun dQ = 0, u holda V

• Ideal gaz holat tenglamasiga ko‘ra P =-^ ga teng, shuning uchun v

• CdT + RT — = 0

• dT R dV

• H---= 0

• T

• CT^ V

• d | ln T + R ln V \ = 0

• yoki

• Natijada, adiabatik jarayon uchun quyidagi ifodaga ega bo‘lamiz:

•