1. енгил атлетика назарияси ва услубияти фанига кириш

DISK ULOQTIRISHNING RIVOJLANISHI

• DISK ULOQTIRISHNING RIVOJLANISHI
• Disk uloqtirish – bu yengil atletikaning qadimiy turlaridan biri bo’lib, Qadimiy Gretsiyada ham keng ommalashganligi qayd qilinadi. Qazilma topilma ashyolar guvohlik berishicha, disklar qadimda turli xil materiallardan, jumladan tosh, zich holatdagi daraxt yog’ochi, temir, qo’rg’oshindan yasalgan. Eramizgacha VI asrda turli xil og’irlik va hajmga ega bo’lgan linzasimon shakldagi disklar paydo bo’lgan. Zamonaviy disklarning modeli Egine orolidan topilgan disk hisoblanadi (diametr o’lchamlari 21 sm, og’irligi 1,884 kg).
• Diskni uloqtirish joyi doim chegaralangan. Dastlab, bu kvadrat shaklidagi, uncha katta bo’lmagan (o’lchamlari 80 × 80 sm) supacha (postament) ko’rinishida belgilangan, keyinchalik esa – doira shaklidagi (diametr o’lchami – 2,1 metr atrofida) soha ko’rinishida belgilangan.
• Keyin esa, doira soha o’rniga yana qaytadan kvadrat sohadan foydalanishga o’tilgan va uning o’lchamlari kattalashtirilgan. Disk uloqtirish uchun yakuniy holatdagi soha sifatida diametr o’lchami 2,5 metrni tashkil qiluvchi, doira shaklidagi soha belgilanib, hozirgi kungacha bu tartib saqlanib qolgan.
• Disk uloqtirish – bu tezlik – kuch tavsiflariga ega bo’lgan, asiklik harakatlanishdan tashkil topgan bo’lib, makon bo’ylab murakkab harakatlanish ko’rinishiga ega hisoblanadi, bu harakat o’z tarkibiga intilish va aylanish harakatlari umumiyligini qamrab oladi. Disk aerodinamik tavsiflarga ega bo’lgan holatda ishlab chiqilgan sport anjomi (snaryad) hisoblanadi.
• Dunyoning eng kuchli disk uloqtiruvchilari tomonidan bajarilgan mashqlar davomida diskning boshlang’ich tezligi qiymati 24 – 25 m/s ni tashkil qiladi, shu bilan bir vaqtda quyi kvalifikatsiya darajasiga ega bo’lgan sportchilarda bu qiymat 18 – 19 m/s dan oshmasligi qayd qilinadi. Diskning 7 – 8 aylanish/s tezligida aylanishi uning yerga tushishigacha barqaror holatda uchishini ta’minlab beradi. Sekin aylanuvchi disk qayriladi va qovurg’a qismi bilan yerga qulab tushadi. Diskni qarama – qarshi esuvchi shamol (5 m/s gacha tezlikda) yo’nalishida to’g’ri holatda uloqtirish erishiluvchi natijani sezilarli darajada oshirishi, 5 metrgacha qo’shimcha natija berishi mumkinligi qayd qilinadi.