1. Elektromagnitizm laboratoriyasida xavfsizlik qoidalari, elektr o‘lchov asboblari bilan tanishtirish

1-mashq

Qisqacha nazariya: metall ichida tartibli harakatlanayotgan erkin elektronlar kristal panjara ionlari bilan to’qnashishi natijasida uzluksiz ravishda tormozlanadi. Bu o’tkazgich elektr qarshiligining yuzaga kelishiga sabab bo’ladi. Bir jinsli silindrik yoki prizmatik o’tkazgichning qarshiligi uning uzunligiga to’g’ri proporsional, ko’ndalang kesimi yuziga teskari proporsional va o’tkazgich materialiga bog’liq:

(1)

- o’tkazgichning solishtirma qarshiligi.

O’tkazgichning qarshiligi ko’pgina hollarda ampermetr va voltmetr yordamida aniqlanadi. Bu metod bilan qarshilikni aniqlash usuli o’tkazgichning bir jinslilik darajasiga bog’liq bo’lib, zanjirning bir qismiga oid Om qonunining amalda qo’llanilishi asos qilib olinadi. Zanjirning bir qismiga oid Om qonuniga asosan o’tkazgichning qarshiligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

(2)

bu yerda U – qarshiligi aniqlanayotgan o’tkazgichdagi voltmetr bilan o’lchanadigan kuchlanish tushuvi, I - o’tkazgichdan o’tayotgan tok kuchi, u ampermetr bilan o’lchanadi.

O’tkazgichlarni elektr zanjiriga uch xil 1) ketma-ket, 2) parallel, 3) aralash usullarda ulash mumkin.