1. Egiluvchanlik va uning turlari Egiluvchanlikni namayon bo’lishi

 

2.Egiluvchanlikni namayon bo’lishi. 

Egiluvchanlikni namoyon bo’lishi tashqi muhit temperaturasiga ham bog’liq. 

Temperaturaning  ortishi  bilan  egiluvchanlik  ortib  boradi.  erta  tongdan  tungacha 

bo’lgan  vaqt,  boshqa  jismoniy  sifatlarga  qaraganda,  egiluvchanlikka  ko’p  ta’sir 

qiladi. Masalan, ertalab egiluvchanlik ancha kamaygan bo’ladi. Mashg’ulot vaqtida 

egiluvchanlik  turli  sharoitlar  (Harorat,  kunning  vaqti)  ta’sirida  o’zgarishini 

e’tiborga olish lozim.  

Egiluvchanlikni  yomonlashuviga  olib  boradigan  noqulay  holatlarni,  chigal 

yozish  (razminka)  mashqlari  yordamida  muskullarni  qizitish  bilan  bartaraf  etish 

mumkin. Egiluvchanlik charchash ta’sirida sezilarli o’zgaradi, aktiv egiluvchanlik 

ko’rsatkichlari  esa  ortib  boradi.  Bolalar  kattalarga  qaraganda  ancha  egiluvchan 

bo’ladi,  degan  fikr  unchalar  to’g’ri  emas.  Bu  fikrni  boshqacharoq 

–

  bolalarda 

egiluvchanlikni  tarbiyalash  kattalarga  nisbatan  osonroq  ko’chadi,  deb  tushunsak 

to’g’riroq  bo’ladi.  Aktiv  egiluvchanlik  bevosita  muskul  kuchi  bilan  aloqador. 

Lekin  kuchni  rivojlantiradigan  mashqlar  bilan  shug’ullanish  bo’g’inlarda 

harakatchanlikni susaytirishi, chegaralash mumkin. 

Lekin  bunday  salbiy  ta’sirni  yengish  mumkin.  Egiluvchanlik  va  kuchni 

rivojlantiradigan  mashqlarni  maqsadga  muvofiq  qo’shib  olib  borish  yo’li  bilan 

egiluvchanlik jismoniy sifatini normal tarbiyalanishiga erishish mumkin.  

---

Jismoniy tarbiya jarayonida  egiluvchanlikni mumkin qadar  me’yoridan ortiq 

rivojlantirish  salbiy  oqibatga  olib  kelishi  mumkin.  Zaruriy  harakatlarni  imkoniyat 

darajasida  erkin  bajarilishini  ta’minlaydigan  holatda  rivojlantirish,  uning  me’yori 

esa  harakat  bajariladigan  maksimal  amplitudadan  ortmasligiga  erishish, 

egiluvchanlik zahirasini boyitishga olib keladi. Egiluvchanlikdan kelib chiqadigan 

gipertrofiya,  bo’g’inlarning  anotomik  tuzilishi  doirasida  rivojlanish  o’zini 

oqlamaydi, chunki u rivojlanishning garmoniyasini buzadi, pedagogik maqsadlarga 

zid  keladigan  holga  kelishi  mumkin.  Umurtqa  pog’onasining  tos  son  va  yelka 

bo’g’inlarining harakatchanligini tarbiya jarayonidagi ahamiyati beqiyosdir.