1. Egilishdagi bosh normal va eng katta urinma kuchlanishlar

Mavzu -2.21. Balkalarning mustahkamligini bosh kuchlanishlar
bo’yicha tekshirish.
1. Egilishdagi bosh normal va eng katta urinma kuchlanishlar
2. Balka mustahkamligini to’la tekshirish
3. Bosh kuchlanishlarning trayektoriyasi

1.Egilishdagi bosh normal va eng katta urinma kuchlanishlar
To’sinlarni mustahkamlikka hisoblashda normal va urinma kuchlanishlarning egilishdagi mustahkamlik shartidan foydalaniladi.

Ularning epyuralaridan eng katta M va Q ta’sir qiladigan xavfli kesimlar aniqlanadi.

Buning uchun kesimning yuqori va past chetlaridan ikki nuqta va neytral qatlamdan 3-nuqtaning mustahkamligi tekshiriladi
N eytral o’qdan masofada qirqib olingan to’sin qismini ko’rib chiqamiz.
Elementning to’sin o’qiga perpendikulyar tomonlarida normal va urinma kuchlanishlar, to’sin o’qiga parallel yoqlariga faqat urinma kuchlanishlar ta’sir qiladi.
Elementning to’sin o’qiga perpendikulyar tomonlarida normal va urinma kuchlanishlar, to’sin o’qiga parallel yoqlariga faqat urinma kuchlanishlar ta’sir qiladi.

To’sin elementining yon sirtlariga va unga mos old tomonlariga kuchlanishlar bo’lmaydi. Demak elementning old tomoni bosh yuzacha hisoblanadi unga mos bosh kuchlanish esa 0ga teng.
Ajratib olingan element tekis zo’riqqan holatida bo’ladi.


Tekis zo’riqqan holatda umumiy bosh kuchlanish

E gilishda da bo’ladi. u holda
B undan va bo’lganligi uchun

• 
  b osh cho’zuvchi kuchlanish
  
• 
  bosh siquvchi kuchlanish hisoblanadi.
  

T o’sinning chekka nuqtalarida chunki
n eytral qatlamda chunki


To’sindagi eng katta urinma kuchlanish

U shbu formuladan ko’rinadiki, bosh kuchlanishlar qiymati va ga bog’liq ekan. Bu qiymatlar ancha katta bo’lgan nuqtalar tekshirilishi kerak.

Balka mustahkamligini to’la tekshirish
Qo’shtavrning balandligi bo’yicha bir necha nuqtalarida kuchlanishlar hisoblanib, epyuralari quriladi. Odatda, eni keskin kichrayadigan to’sinlar uchun bosh kuchlanishlar hisoblab topiladi.
Mustahkamlikka tekshirish bir endan ikkinchi enga o’tayotgan joydagi nuqtalarda bajariladi.
M: qo’shtavr uchun bunday nuqta qisqarish boshlangan (B) nuqtadir. Yuqoridagi mustahkamlik shartidan foydalanib, mustahkamlikka tekshirish quyidagilarga asosan amalga oshiriladi:
1. M va Q bir kesimda eng katta qiymatga erishganda
2. To’sin eni, kesim chetlarida keskin o’zgarganda.
Shuni ta’kidlash kerakki, bir kesimda ham (M) ham (Q) eng katta qiymatga ega bo’lishi kam uchraydi. Shuning uchun ularni alohida-alihida tekshiriladi.
Qo’shtavrdagi kuchlanishlarni aniqlash

Bosh kuchlanishlar aniqlangandan so’ng biror mustahkamlik nazariyasi bo’yicha hisobiy kuchlanishlar aniqlanadi va ruxsat etilgan kuchlanish bilan taqqoslanadi.
Mustahkamlik sharti quyidagi tarzda 1-MN (mustahkamlik nazariyasi) bo’yicha aniqlanadi.

2 -MN bo’yicha

3-MN bo’yicha
4-MN bo’yicha
Kesimdagi hisoblash nuqtasining o’rni yukning qandayligiga, kesim turiga va balka qulochiga bog’liq.
Bosh kuchlanishlarning traektoriyasi


To’sindagi bosh kuchlanishlar yo’nalishini aniqlaymiz. Tekis zo’riqqanlik holatining umumiy holidan
egilishda va unda kesimning chekka nuqtalari uchun
va ni olamiz. Bundan bu nuqtalarda bir bosh yuzacha ko’ndalang kesim bilan mos keladi, 2-yuzacha to’sin o’qiga parallel.
Neytral qatlamda joylashgan nuqtalar uchun
bo’lsa, bo’ladi, bundan
B osh yuzachalar balka o’qiga burchak ostida joylashgan. Chekkadagi siqilgan tolalardan, cho’zilgan tolaga o’tishda, yuzalar asta-sekin soat miliga teskari burchakka buriladi.
Bosh yuzalarning yuza o’qiga nisbatan buralishi


Bosh kuchlanishlar yo’nalishini yaqqol tasvirlash uchun egri bosh kuchlanishlar traektoriyalari yasaladi.
B) rasmda bosh cho’zuvchi kuchlanishlar traektoriyalari tutash chiziqlar bilan:
Bosh siquvchi kuchlanishlar traektoriyalari esa, shtrix chiziqlar bilan tasvirlangan.
Temir beton to’sinlarda po’lat armaturani joylashtirishda bosh cho’zuvchi kuchlanishlar. traektoriyalarining yo’nalishi hisobga olinadi

Topshiriq.
1. Bosh kuchlanishlar bo’yicha traektoriyasini aniqlashni o’rganib chiqing.