1. Dunyoqаrаsh tushunchаsi

Ekologiya – jonli mavjudotlarning o’zini qurshagan muhit bilan o’zaro munosabatlari haqidagi fan. atrof-tabiiy muhit, aholi salomatligi va genofondiga ziyon etkazadigan ekologik muammolarni oldini olish;
Ekologik muammo – jonli organizmlarning atrof muhit bilan muvozanatining buzilishi.

Ekologik tanglik – ekologik muammoning keskinlashuvi, bunda uning oqibatlari orqaga qaytarib bo’lmaydigan xususiyat kasb etadi.

odamlarning ekologik xavfsiz muhitda yashashini ta’minlash, maishiy chiqindilarni qayta ishlash komplekslarini qurish va modernizasiya qilish, ularning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash, aholini chiqindini yo’q qilish bo’yicha zamonaviy obyektlar bilan ta’minlash;

Ekologik ong, bu awalo, insoniyat tabiatning bir butun ajral- mas qismi ekanligini, inson faqat tabiat bilan birga mavjudligini anglashni bildiradi. Tabiat bilan insonning, tabiat bilan jamiyatning o‘zaro muvozanatini va ularning uyg‘unligini saqlashning birinchi va eng zarur sharti — bu Yer kurrasidagi butun kishilaming o‘zaro oqilona tinch-totuv yashashga intilishlaridir. Jahon xalqlari, ularning ijtimoiy tuzumlari, siyosiy maslaklari, diniy e’tiqodlari, irqi va millati qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, ular ekologik jihatdan umumiy bo‘lgan, bitta Yer kurrasida yashamoqda. Jahon xalqlarining har biriga xos o‘z intilishlari, manfaatlari va maqsadlari bo'lishi mumkin. Lekin, ular bu maqsadlarini amalga oshirishlari uchun o‘z kuch-g'ayratlarini birgalikda butun Yer kurrasi ekologiyasini saqlash muammolarini hal qilishga qaratishlari lozim. Zero, ularda tabiatni yangicha tushunish, tabiat to‘g‘risida yangicha tafakkurni shakllantirish, unga nisbatan oqilona munosabatda bo‘lishni qaror toptirish, tabiatni falsafiy tushunish va tushun- tirishning markaziy masalalaridan biridir.

. Ekologik madaniyatni shakllantirishda milliy tarbiya an’analariga oid qadriyatlarning ahamiyati nihoyatda kattadir. O'zbek oilalarida bolalar yoshligidanoq ko'cha supurish, hovli tozalash, suv sepish, daraxt ekish va parvarish qilishga o'rgatilar edi. Suvni iflos qilmaslik, ahlatni hamma joyga tashlamaslik ham ulkan milliy qadriyatga aylanib ketgan. O'lkamizdagi ekologik vaziyat ancha og'irlashib qolgan hozirgi sharoitda bu qadriyatlar ham katta tarbiyaviy omil bo'lishi mumkin.

Ekologik muammolaming birinchisi — biosfera tabiiy jara- yonlari uchun xosdir. Masalan, vulqonlar otilishidan hosil boiadigan o‘zgarishlar natijasida global miqyosda zararlar kelib turadi. Ekotizimda muvozanat tezroq tiklansa-da, lekin ularning oqibatlari hiyla vaqt bilinib turishi mumkin. Ekologik falokatlaming ikkinchi shakli — tabiiy hodisalar bo‘lib, u inson faoliyati ta’sirida yuz beradi. XX asr boshlaridan, ayniqsa, uning ikkinchi yarmi davomida ekologik falokatlar soni ko£payib bormoqda. Agar 60-yillarda inson va atrof muhit uchun xavfli oqibatlar keltirgan 45 ta yirik ekologik falokat yuz bergan bo‘Isa, 80-yillarda bularning soni 80 ga yetdi. Ekologik muammolar rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda birday uchraydi. Ayni vaqtda Afrika, Osiyo va Lotin Amerikasi mintaqalarida birinchi turkumdagi ekologik muammolar uchrasa, sanoati rivojlangan Yevropa, Shimoliy Amerika kabi mintaqalarda ikkinchi turkumdagi, ya’ni texnologik falokatlar oqibatlari uchraydi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ham bu turkum muammolar asta- sekin paydo bo‘lib bormoqda. Chunki, texnikaviy ravnaq bu mamlakatlar hayotiga qanchalik tez kirib borsa, undan oqilona foydalanish talabi shunchalik o‘tkir bo'lib bormoqda.