1. Dunyoqаrаsh tushunchаsi



Download 310,56 Kb.
bet100/184
Sana31.12.2021
Hajmi310,56 Kb.
#274267
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   184
Bog'liq
falsafa

Tushunchalarni bo’lish

Tushunchaning hajmini unda aks etgan predmetlarni ayrim guruhlarga (ayrim predmetlarga) ajratish yo’li bilan aniqlashga tushunchani bo’lish deyiladi. Bo’lish amalini bo’linuvchi tushuncha (hajmi aniqlanishi lozim bo’lgan tushuncha), bo’lish asosi (predmetning tushunchada fikr qilinadigan birorta umumiy belgisi) va bo’lish a’zolari (bo’lish natijasida hosil qilinadigan tur tushunchalar) tashkil etadi. Masalan, «inson»larni (bo’linuvchi tushuncha) jinsiga ko’ra, (bo’lish asosi) erkak va ayollar (bo’lish a’zolari)ga ajratish yo’li bilan uning hajmi aniqlanadi. Bo’linuvchi tushuncha – jins tushuncha, bo’lish a’zolari – tur tushunchalar bo’lib, ular o’zaro birga bo’ysunish munosabatidadirlar.

Tushunchalarni bo’lish amalini predmetlarni qismlarga ajratishdan farq qilish lozim. Masalan, avtomobilni kuzov, shassi, dvigatel va shu kabilarga ajratsak, uni qismlarga bo’lgan bo’lamiz. Predmetning qismi predmetning umumiy belgilariga ega bo’lmasligi mumkin. Shuning uchun ham «Kuzov avtomashinadir», degan mulohaza hosil qilsak, u xato bo’ladi. Agar «Avtomobil» tushunchasini «Yengil avtomobil», «Yuk tashuvchi avtomobil» tushunchalariga ajratsak, uni bo’lgan bo’lamiz.

Bo’lishning ikkita turi mavjud: asos bo’lgan belgining o’zgarishiga qarab bo’lish va dixotomik bo’lish. Birinchi turida predmetning birorta umumiy belgisi bo’lish uchun asos qilib olinib, uning o’zgarishiga muvofiq holda predmetlarning ayrim guruhlari aniqlanadi. Masalan, burchakning o’zgarishiga qarab «uchburchak» tushunchasi uchta tur tushunchaga: «to’g’ri burchakli uchburchak», «o’tmas burchakli uchburchak», «o’tkir burchakli uchburchak»larga ajratiladi. Bo’lish asosi qilib bo’linuvchi tushunchaning mazmunida fikr qilinadigan har qanday umumiy belgini olish mumkin. Masalan, «uchburchak» tushunchasini tomonlariga qarab «teng tomonli uchburchak», «teng yonli uchburchak», «turli tomonli uchburchak» tushunchalariga ajratish mumkin.

Tushunchaning qaysi belgisini bo’lish asosi qilib olish bo’lishda hal qilinishi lozim bo’lgan vazifaga bog’liq. Lekin qanday vazifani hal qilishdan qat’i nazar, bo’lish o’zining obyektiv asosiga ega bo’lishi lozim, ya’ni bo’lish asosi bo’lgan belgi predmetning umumiy belgisi bo’lishi shart.


Download 310,56 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish