1. Dinamika qonunlari

Dinamika – nazariy mehanikaning asosiy bo’limi bo’lib , unda jismlarning mehanik harakat qonunlari shu harakatni vujudga keltiruvchi kuchlarga bog’liq holda o’rganiladi. Mehanikaning birlamchi tushunchasi bolgan kuch dinamikada moddiy jismlar harakatini o’zgartiruvchi ta’siri bilan aniqlanadi. Dinamika jismlarga o’zgarmas kuchlardan tashqari miqdor va yonalishi o’zgaruvchan kuchlar ham ta’sir ko’rsatishi mumki deb qaraladi. Kuchlar aktiv, faol va passiv reaksiya kuchlari bo’lishi mumkin. Massa jimlarning moddiy o’lchov miqdori bo’lib, dinamikaning asosiy tushunchalaridan biri hisoblanadi jismning harakati faqat unga qo’yilgan kuchgagina bog’liq bo’lmay, uning inertligiga ham bog’liq. Jismning inertligini miqdor jihatdan ifodalovchi fizik kattalik jismning massasi deyiladi. Biz o’ganayotgan mexanika klassik mehanika bo’lib bunda jismning tezligi yorug;lik tezligidan ancha kichik, uning massasi o’zgarmas, skalyar va musbat kattalik deb qaraladi. Harakatni o’rganishda o’lchamlari ahmiyatga ega bo’lmagan, lekin massaga ega moddiy jismga moddiy nuqta deyiladi. Moddiy nuqta asl ma’noda, biror jismni anglatagani uchun u shu jismning massasiiiiga te shu massaga va shu sababli, jism kabi ta’sirlasha olish hususiyatiga ega boladi . Moddiy nuqta tushunchasiga binoan, mehanik sistema yoki jism massasi uni tashkil etgan moddiy nuqtalarning yig’indisi bilan aniqlanadi. Umumiy holda, jismning harakati faqat ushbu moddiy nuqtalar yig’indisigagina emas, ularning jism bo’ylab taqsimlanishiga bog’liq. Dinamika masalasi jismga ta’sir etuvchi kuchlar bilan uning harakatining kinematik xarakteristikalari o’rtasidagi bog’lanish qonunlarini aniqlash va bu qonunlarini harakatning xususiy hollariga tatbiq etishdan iborat. Dinamika masalasini dinamika asoschisi Nyutoooooon juda yaxshi tarfilagan . U aytganki , dinamika << haarakatning yuz berishiga ko’ra tabiat kuchlarini bilish, songra bu kuchlar bilan tabiatning boshqa hodisalarini tushintirish i>> zarur.

Dinamikaning asosida tajriba va