1 dekabr – xalqaro oitsga qarshi kurash kuni

Endi nima qilamiz?

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti OITSdan omon qolishning yagona chorasi sifatida virus yuqish ehtimoli yuqori bo‘lgan ish-amallarda himoya choralarini ko‘rishni tavsiya etyapti. Bular nimalardan iborat?

OITS virusi, asosan, axloqan buzuqlik, giyohvand moddalar iste'moli, qon quyish kabi yo‘llardan yuqadi. Ana shunday holatlardan o‘zini saqlagan odamga OITS virusi yuqmaydi. Chunki bu kasallik boshqalarga havodan, oziq-ovqatdan yoki xas­talangan bemor bilan qilinadigan oddiy insoniy munosabatdan o‘tmasligi ilmda isbotlangan.

OITSga qarshi global miqyosda kurashayotgan g‘arblik mutasaddi tashkilotlar kasallikning oldini olish va tarqalishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun turli dastur va chora-tadbirlarni amalga oshirib kelmoqda. Xususan, BMTning Ming­yillik rivojlanish maqsadlari doirasida 2010 yilgacha mavjud davolanish imkoniyatlarini barcha xastalanganlar uchun ta'minlash, 2015 yilgacha esa xastalanganlar sonining o‘sishini to‘xtatib, keyin ularni kamaytirishga erishish asosiy vazifalar qatorida sanalgan.

Ko‘rilayotgan chora-tadbirlar o‘z samarasini bermoqda. OITS bilan yangi og‘riganlar soni 2001 yilda 3 mln.ni tashkil etgan bo‘lsa, 2007 yilga kelib, bu ko‘rsatkich 2,7 mln.ga tushdi. Shu yili antiretrovirus usuli bilan davolanish imkoniyatiga ega bo‘lganlar soni ham 42 foizga o‘sgan. Davolanish imkoniyatlari kengayayotgani bois OITS bilan vafot etayotganlar soni ham kamayib bormoqda. Masalan, 2005 yil OITS 2,2 mln. kishini halok qilgan bo‘lsa, 2007 yilda dard qurbonlari 2 mln. kishini tashkil etdi. Xastalikka chalinayotgan bolalar soni ham shunga muvofiq holda sezilarli pasaygan.

1 dekabr dunyo bo‘ylab OITSga qarshi kurash kuni sifatida belgilangan. Har yili shu kuni ko‘plab mamlakatlar bu dardning nechog‘lik ulkan ofat ekanini yana bir bor yodga olishadi, unga qarshi chora-tadbirlarni kuchaytirishadi.

OITSga qarshi kurashish kunining 20-bor nishonlanishi munosabati bilan nutq so‘zlagan Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) bosh direktori Margaret Chan xonim ham dunyo ahlini OITS balosidan ogoh bo‘lishga yana bir bor da'vat etdi.

JSST tashabbusi bilan dunyo OITS Harakati tashkil etilgan. U 2007-2008 yillarni davlat hukumatlari, xalqaro tashkilotlar va individual shaxslar OITSga qarshi kurashda yetakchilik qiladigan yillar deb e'lon qildi. Bu, tabiiyki, dardga qarshi kurashda amaliy harakatlarni yanada kuchaytirishni taqozo etadi.

Yurtimizda ham OITS tarqalishining oldini olish bo‘yicha qator chora-tadbirlar o‘tkazib kelinmoqda. 2003 yilda O‘zbekiston hukumati OITS epidemiyasi yoyilishiga qarshi 2003-2006 yillarga mo‘ljallangan harakat strategik dasturini qabul qilgan. Unda ustuvor vazifalar belgilanib, bu borada markaziy hokimiyat organlarining roli va vazifalari aniqlab berilgan. BMT tizimidagi bir qator agentliklar, nohukumat tashkilotlar ham bu boradagi chora-tadbirlarni amalga oshirishda ularga ko‘makdoshdir.