1. Давлат бюджети молиявий баланс сифатида икки қисмдан иборат бўлиб, бу қисмларни содда қилиб даромадлар ва харажатлар деб аташ мумкин

2-топширик.
1. Давлат даромадлари - Давлат бюджетига тўловлар (солиқлар, ажратмалар, божлар ва бшқ)
2. Давлат харажатлари - давлат ва маҳаллий ҳокимият вазифа ва фаолиятини молиявий таъминлашга ё‘налтириладиган пул маблаг‘ларидир.
3. Давлат бюджети - умумдавлат пул фондини шакллантириш, маблағларни бюджетлар ичида тақсимлаш ва субъектларни бюджетдан молиялаштириш натижасида вужудга келадиган, ўзаро боғланган тақсимлаш муносабатларининг бутун комплекси .даромаддан олинадиган солиқлар - ҳуқуқий шахсларнинг даромадига (фойдасига), жисмоний шахсларнинг даромадига солинадиган солиқ, савдо ташкилотларининг ялпи даромадидан солиқлари.
4. Мол-мулк кийматидан олинадиган солиқлар - мол-мулк солиғи, экология, автомобил машиналарини қайта сотиш солиғи ва бошқалар.
5. Тўғри солиқлар - ҳамма даромаддан туланадиган ва барча мулк солиқлари киради.
6. егри солиқлар - ҳуқуқий тўловчилари маҳсулот (иш, хизматни) юклаб юборувчилардир (хизмат кўрсатувчилардир).
7. бюджетнинг солиқсиз даромадлар - давлатга тегишли мулкларни сотишдан ва хусусийлаштиришдан келган даромадлар, ташқи иқтисодий фаолиятдан келган даромадлар, хорижий давлатлардан олинган молиявий ёрдамлар ва давлатнинг махсус мақсадли фондлари киради.
8. бюджетнинг солиқли даромадлар – бюджетга солиқлардан тушган барча даромадлар. оборотдан олинадиган солиқлар - кушилган киймат солиғи, акциз солиғи, божхона ва ер ости бойликлари кийматидан олинадиган солиқлар.
3-топшириқ.
1. Мамлакатда режалаштирилаётган истеъмол сарфлари (млрд. сўм ҳисобида) С=110 + 0,75 DI га тенг. Давлат сарфлари 500. Режалаштирилган инвестиция сарфлари 360, солиқлар эса 260 га тенг. Экспорт ва импорт фарқи ноль десак, DI =ЯММ-Т бўлса,
а) мувозанатли ЯММ;
б) давлат сарфлари мультипликатори;
в) солиқларнинг 1 млрд.сўмга ўсиши ЯММ ҳажмига қандай таъсир кўрсатади, ҳисобланг. Солиқ мультипликатори нима? Изоҳланг.
1. C=110+0.75DI Xn=0
a) Y=C+I+Xn+G Y=(110+0.75DI)+360+500+0 775+0.75Y=Y
Y=3100
b) m=1/1-b
m=1/1-0.75=4
m=4
v) ΔY= - ΔG*b/1-b= -1mlrd -1mlrd* (0.75/0.25) = -1mlrd* 3= -3mlrd
Soliqlarning o’sishi YaMMning hajmini 3 mlrdga kamayadi.
2. Олтинчиси ортиқча. Қуйидагиларни диққат билан ўқинг. Улардан қайси бири ортиқча ва нима сабабданлигини кўрсатинг. Тушунчалар: Иқтисодиётнинг ночорлиги шароитида даромадларнинг камайиши, миллий даромад ўсиш суръатининг пасайиб кетиши, солиқларнинг камайиши, молиялаштиришдан кредитлашга ўтиш, бюджет харажатларининг кўпайиши, беқарор молиявий сиёсат юритиш.