1-dars. Morfologiya va uning o’rganish ob’yekti. So'Z turkumlari dars maqsadi

Savol va topshiriqlar
1. Undov so'zlar deb nimaga aytiladi.

2. Undovlarning qanday ma'no turlari bor?

3. Hoy, balli, ofarin singari undovlar kimlar tomonidan kimlarga nisbatan ishlatiladi?

4. Taqlid so'zlarga misollar keltiring va ularning hosil bo’lish sabablarini tushuntirib bering.

5. Tovushga taqlid so'zlarga misollar keltiring, ularni gap ichida qo'llab ko'ring.

6. Obrazga taqlid so'zlarni ishlatib gaplar tuzing, ularning qanday qo'shimchalarni qabul qilayotganiga diqqat qiling.

MODAL SO'ZLAR VA ULARNING USLUBIYATI
Dars maqsadi: modal so'zlardan talabalar nutqida o'rinli foydalanish ko'nikmasini shakllantirish
Reja:

1. Modal so'zlar haqida ma'lumot.

2. Modal so'zlar tasnifi.

3. Modal so'zlarning uslubiy xususiyatlari.

So'zlashuv jarayonida albatta, shubhasiz, ehtimol singari so'zlarni ko'p eshitasiz, lekin bunday so'zlar borliqdagi narsa-hodisalar, belgi xususiyatlarini nomlamaydi. Shu bilan birgalikda yordamchi so'zlarga o'xshab sof grammatik ma'no ham ifodalamaydi. Bunday so'zlar bildirilayotgan axborotga so'zlovchining tasdiq, ishonch, gumon kabi munosabatlarini bildiradi.
So'zlovchining munosabatini ifodalaydigan so'zlar modal so'zlar sanaladi. Masalan, Mamlakatimiz, albatta, buyuk, gullagan yurtga aylanadi. Yuqoridagi gapdan albatta so'zini tushirib qoldirsangiz ham gapning umumiy mazmuniga putur yetmaydi. Lekin, ishonch, tasdiq ma'nosi bo'rtib turmaydi. Gapga albatta, shubhasiz so'zlarining qo'shilishi bilan esa so'zlovchining gap orqali ifodalanayotgan axborotga ishonch, tasdiq munosabati alohida ta'kidlangan holda bayon qilinadi.
Modal so'zlarning ma'no tasnifini quyidagi jadvalda ifodalash mumkin:

Tasdiqni bildiruvchi so'zlar	Taxmin va gumonni bildiruvchi modal so'zlar	Afsus va ajablanishni bildiruvchi modal so'zlar	Fikrning tartibini bildiruvchi modal so'zlar	Umumlashtiruvchi, yakunlashtiruvchi modal so'zlar
albatta, haqiqatan, darhaqiqat, so'zsiz, shubhasiz	ehtimol, chamasi, aftidan, shekilli	attang, afsuski, ajabo	avvalo, jumladan, masalan	xullas, demak, umuman