1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

I. "Aqliy hujum". Mavzu uchun berilgan 1-, 2-topshiriqlar asosida guruhlarga quyidagicha topshiriqlar beriladi:

"Intizomli" guruhi uchun: -II, ser-, -mand, -dor, bo-, -siz qo'shimchalarini_quyida berilgan so'zlarga qo'shing, ma'nosini izohlang: shira, go 'sht, savlat, davlat.

Namuna: shira + // — shirali — predmetga xos belgining ortiqligini ifodalovchi sifat.

II.Anglash. O'qituvchining topshirig'i bilan o'quvchilar mustaqil ravishda "Bilib oling", "Esda tuting" rukni ostidagi matnlarni mustaqilo'rganadilar.

O'qituvchi guruhlarning fikrlarini umumlashtirib, sifat yasovchi qo'shimchalar va ularning imlosi haqida to'liq ma'lumot beradi.

III.Fikrlash. Bu bosqichda o'quvchilar mashqlar bajarish orqalimavzuni mustahkamlaydilar.

343-mashqda sifat yasovchi qo'shimchalarni aniqlash va imlosini tushuntirish so'ralgan. O'qituvchi chaqnoq, yumshoq, sergap so'zlari misolida sifat yasovchi qo'shimchalar qo'shilishi natijasida ayrim asoslarda tovush o'zgarishlari bo'lishini tushuntiradi. Masalan, chaqna — chaqnoq kabi.

344-mashqda "Hikmatnoma" asaridan olingan gaplardagi nuqtalar o'rniga sifat yasovchi qo'shimchalardan mosini qo'yib ko'chiriladi va

imlosi izohlanadi.

Namuna: Yoqimli do 'st suhbati oils yo 'Ini yaqin qiladi.

Savol va topshiriqlar ishlangach, 345-mashq dars yakunida uyga vazifa qilib topshiriladi.

118-darsda o'rganilganlar suhbat asosida takrorlanadi va mustahkamlanadi.

346-mashqda gaplarni o'qib, -gi, -ki, -qi qo'shimchalarining aytilishi va yozilishiga diqqat qilish so'ralgan. O'qituvchi birinchi gapni o'qib, uniizohlab beradi.

Namuna: Kechki payt hujrada Boburning yolg 'iz o 'zi o 'tirar edi. (P.Qodirov) Bu gapdagi kechki yasama sifatida asos qism -ch undosh tovushi bilan tugaganligi uchun unga -ki qo'shimchasi qo'shilmoqda.

347-mashqqa ko'ra nuqtalar o'rniga -iy, -viy, -simon qo'shim-chalaridan mosini qo'yib ko'chiriladi va imlosi tushuntiriladi.

Namuna: Osmon tip-tinig kumushsimon tumanli nuriga cho 'mgan, yulduzlar siyrak edi. (0'. Hoshimov)

Darslikdagi savol topshiriqlar bajarilgach, 348-mashqdagi so'zlarni bir-biriga qiyoslab, yasama sifatlarni otlardan farqlab daftarga ko'chirish uyga vazifa qilib beriladi.