1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

4.Qaysi qatordagi gapda qo'shma fe'l qo`llangan?

a) Bir mahal yo'l kengayib ketdi. (Sh.Xolmirzayev)

b) Umarali o'rnidan turdi-da chiqib ketdi. (Oybek)

d) Varrakni bir tepgan edim, yerga yopishib qoldi. (O'.Hoshimov) E) Choyxonachi patnisda non bilan qand-qurs, kabobpaz kabob olib keldi. (Y.Sulaymon) f) Qor yog'ib, qish ham boshlandi.

5.Ko'makchi fe'lni qabul qiluvchi yetakchi fe'l qanday shaklda bo'Iadi.

a) fe'lning aniq nisbat shakli. b) ravishdoshning -y, -ay shaklida.d) ravishdoshning -b, -ib shaklida.e) ravishdosh va sifatdosh shakllarida.f) ravishdoshning -y, -b, -ib shakllarida.

Darsning maqsadi:

1.O'quvchilarning fe'l yasalishi, fe'llarning tuzilishiga ko'ra turlari va zamon shakllari yuzasidan olgan nazariy bilimlarini sinash va baholash.

2. O'quvchilarga axloqiy tarbiya berish. Darsning metodi: suhbat va yozma nazorat. Darsning jihozi: bayon matni.

Dars tashkil etilgach, o'qituvchi diktant matni bilan o'quvchilarni tanishtiradi va matndagi

Marv, "yo'loyoq", so'zlariga izoh beradi hamda diktantni yozdiradi.

SAFAR OLDIDAN

Kech kuz fasli. Erinchoq qish hali o'zini sezdirgan emas. O'qtin-o'qtin yomg'ir quyib, sharillagan suvlar tarnovlarni qo'porib tushiradi. "Rub'i maskun "da, yagona poytaxt ko 'chalarida, piyodalar uchun balchiqda yurish ancha qiyinlashadi. Biroq osmon yana tezda firuzalanib, quyosh hatto bahordagiday qizdira boshlaydi. Bog'chada daraxtlar oltin rang bilan tovlanar edi, barglari birin-ketin jimgina, yalqovgina to'kilar, nam yerlarni o'par edi.

Navoiy kuzningso izg'irin nafosati bilan nafas olgan xiyobonlarni oralab, tabiat va hayotdagi

o 'zgarishlar ustidan flkr qilib, kechinmalar, hislarga to 'lib yurarkan, navkar kelib, safar uchun otni tayyorlab qo yganini bildirdi. Shoir go'yo Marvga — podshoh qoshiga jo'nash kerakligini endi eshitganday ikkilanib: — "Hozir borurmen" — dedi-da, yana avvalgicha sekin ketdi.

Bog 'bonlar va boshqa xizmatchilar bilan so 'zlashdi. Ularning yumaloq-dumaloq bolalarining boshlarini siladi, keyin kissasidan oltin va kumush chiqarib hammaga "Yo'loyoq"ulashdi. Bolalarningshodligi, ayniqsa, benihoya bo'ldi. Ularsakmshib, chuvillashib, tangalarni dam kaftlariga qisib, dam bir-birlariga ko'z-ko'z qilishardi. Kattalar o'z xo'jalariga "Oq yo`l tilab, ko'zlarida yongan samimiy chuqur mehr bilan vidolashdilar. (Oybek)