1-dars. Mavzu: O'zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Grammatik o'yin. O'quvchilar mantiqiy fikrlash faoliyatini rivojlantirish, o'rganilayotgan mavzuga oid tushunchalarini mustahkamlash maqsadida «Sirli maktub» o'yini o'tkaziladi. Jarayon uchun 8-10 daqiqa ajratilib, guruhlarda yoki sinf bo'yicha tashkil etiladi. Har bir o'quvchi o'zi haqida (qiziqishlari, maqsadi, odatlari va. h.) yozib, idishga soladi (savat, quticha va b). Keyin ular yaxshilab aralashtiriladi va o'quvchilarga bittadan olish taklif qilinadi. O'quvchilar o'zlari olgan ma'lumotni o'qib, uni kirn yozganini aytishlari kerak bo'ladi. Bunda sinfdoshlar bir-birlari haqida yangi, oldin bilmagan jihatlarni bilib olishga muvaffaq bo'ladilar. Bunday o'yin mashg'uloti o'quvchilarni mantiqiy mushohada yuritishga o'rgatadi, yozma nutqlarining o'sib, takomillashib borishiga yordam beradi.

Guruhlar ishini xulosalashda tuzilgan jumlalarning mantiqiy kuchliligiga, uslubiy izchilligiga, sifat so'zlardan o'rinli foydalana olganliklariga, asosiy fikrni ajrata olishlariga, ularning topqirligi, zukkoligiga alohida e'tibor qaratilib, baholashda inobatga olinadi.

Mustahkamlash. Quyidagi savol va topshiriqlar asosida mavzu bo'yicha o'zlashtirilgan bilim-tushunchalar og'zaki mustahkamlanadi.

• Sifatlar tuzilishiga ko'ra necha turli bo'ladi?

•Qanday sifatlar sodda sifat deyiladi?

•Qo'shma sifatlarga misollar keltiring va tarkibiga tavsif bering.

•Husndor, xushovoz, hushyor, erksevar so'zlaridan qaysi birlari sodda, qaysi birlari qo'shma sifat?

• Kamhosil, sheryurak, chalasavod, erksevar sifatlari necha asosdan iborat? -gar, -li, -kor, -siz bular qanday turkumdagi so'zlarni yasovchi qo'shimchalar?

O'quvchilaming mavzuni o'zlashtirganlik darajasini aniqlashga oid test savollari:

Faqat sodda sifatlar berilgan qatomi aniqlang.

A. Kamgap, tiniq, yasama. B. Yetuk, nordon, baquvvat.C. Ilmsiz, snifobaxsh, menmondo'st. D. Sersuv, tiniq, mehnatsevar.

2. Qaysi qatorda yasama sifatlar berilgan?

A. Uzoq, baland, yassi. B. Yaqin, ko'p, qimmat.C. Bahaybat, ishchan, g'ayratli. D. Go'zal, sariq, tiniq.

Dars yakunlanib, «Sizni ulug'laymiz, bobodehqon» mavzusida matn tuzib kelish, matnda qo'llangan sifatlarni tuzilishiga ko'ra izohlash uyga vazifa qilib beriladi.

122 --dars.Qo`shma sifat.
DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI