1-dars Kimyoning asosiy tushunchalari

- tushunib yodlanadigan:
1) 2KMnO 4 = K 2 MnO 4 + MnO 2 + O 2
2) KClO 3 (kat-siz) = KCl + KClO 4 ; KClO 3 (kat) = KCl + O 2
3) NH 4 NO 3 = N 2 O + 2H 2 O; NH 4 NO 2 = N 2 + H 2 O
4) CaCO 3 ∙ MgCO 3 = CaO + MgO + 2CO 2 Dolomit parchalanishi
5) (CuOH) 2 CO 3 = 2CuO + CO 2 + H 2 O Malaxit parchalanishi
3) Birikish reaksiyalari:
1) Na + S = Na 2 S, Ca + Cl 2 = CaCl 2
2) H 2 + S = H 2 S, N 2 + H 2 = NH 3 , H 2 + Cl 2 = HCl
3) SO 3 + H 2 O = H 2 SO 4 ; P 2 O 5 + H 2 O = H 3 PO 4
4) O`rin olish reaksiyalari:
1) Fe + HCl = FeCl 2 + H 2 ; Zn + HCl = ZnCl 2 + H 2 Beketov qatori bo`yicha
2) Fe + CuSO 4 = FeSO 4 + Cu; Mg + FeSO 4 = MgSO 4 + Fe Beketov qatori bo`yicha
5) Asosli yoki amfoter oksid, gidroksid + kislota yoki kislotali oksid = Tuz + (H 2 O)
1) NaOH (Na 2 O) + H 2 SO 4 (SO 3 ) = Na 2 SO 4 + (H 2 O)
2) Be(OH) 2 ( BeO) + HNO 3 (N 2 O 5 )= Be(NO 3 ) 2 + H 2 O
6) Tuz + asos(kislota, tuz) = almashinish reaksiyasi bo`ladi. Cho`kma, gaz yoki suv hosil
bo`lsa reaksiya boradi.
1) CuSO 4 + KOH = K 2 SO 4 + Cu(OH) 2 ↓ K 2 CO 3 + HCl = KCl + CO 2 ↑ + H 2 O
CaCl 2 + Na 2 CO 3 = 2NaCl +CaCO 3 ↓
7) Ishqor + Amfoter = Kompleks birikma yoki tuz
1) Na 2 O + BeO = Na 2 BeO 2
2) Al 2 O 3 + KOH (q) (t) = KAlO 2 + H 2 O; Al 2 O 3 + KOH (eritma) + H 2 O = K[Al(OH) 4 ]
3) Al + KOH (q) (t) = K 3 AlO 3 + H 2 Al+KOH + H 2 O (t) = KAlO 2 + H 2
8) Quyidagilar o`rtasida reaksiya bormaydi:
a) Asoslar va asosli oksidlar + asoslar va asosli oksidlar = X
b) Kislotalar va kislotali oksidlar + kislotalar va kislotali oksidlar = X
(Lekin istisnolar mavjud. Istisnolarni masalada yoki boshqa joylarda ko`rganingizda yodlab oling.)
c) Suvda erimaydigan asos + kislotali oksid = X
d) Suvda erimaydigan asos + amfoter oksid = X
Qo`shimcha ma`lumotlar!!!
O`rta tuzlar normal tuzlar deb ham ataladi.
Nordon tuzlar gidrotuzlar deb ham ataladi.
Asosli tuzlar gidroksotuzlar deb ham ataladi.
Bir negizli kislotalar nordon tuz hosil qilmaydi!!!
Bir negizli asoslar asosli tuz hosil qilmaydi!!!
Tuzlarning eruvchanligi quyidagi tartibda ortib boradi: