|
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari rejasi
Schot
№
|
Hisobvaraqlarining nomi
|
|
I qism.
Uzoq muddatli aktivlar 1- bo‘lim.
Asosiy vositalar, nomoddiy va boshqa uzoq muddatli aktivlar
|
0100
|
Asosiy vositalarning hisobvaraqlari
|
A
|
0110
|
Yer
|
|
0111
|
Yerni obodonlashtirish
|
|
0112
|
Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirish
|
|
0120
|
Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalar
|
|
0130
|
Mashina va asbob-uskunalar
|
|
0140
|
Mebel va ofis jihozlari
|
|
0150
|
Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi
|
|
0160
|
Transport vositalari
|
|
0170
|
Ishchi va mahsuldor hayvonlar
|
|
0180
|
Ko‘p yillik o‘simliklar
|
|
0190
|
Boshqa asosiy vositalar
|
|
0199
|
Konservatsiya qilingan asosiy vositalar
|
|
0200
|
Asosiy vositalarning eskirish hisobvaraqlari
|
KA
|
0211
|
Yerni obodonlashtirishning eskirishi
|
|
0212
|
Moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirishning eskirishi
|
|
0220
|
Bino, inshoot va uzatuvchi moslamalarning eskirishi
|
|
0230
|
Mashina va asbob-uskunalarning eskirishi
|
|
0240
|
M ebel va ofis jihozlarining eskirishi
|
|
0250
|
Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasining eskirishi
|
|
0260
|
Transport vositalarining eskirishi
|
|
0270
|
Ishchi hayvonlarning eskirishi
|
|
0280
|
Ko‘p yillik o‘simliklarning eskirishi
|
|
0290
|
Boshqa asosiy vositalarning eskirishi
|
|
0299
|
M oliyaviy ijara shartnoma si bo‘yicha olingan asosiy vositalarning eskirishi
|
|
0300
|
Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarning hisobvaraqlari
|
A
|
0310
|
M oliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalar
|
|
0400
|
Nomoddiy aktivlarning hisobvaraqlari
|
A
|
0410
|
Patentlar, litsenziyalar va nou-xau
|
|
0420
|
Savdo markalari, mahsulot belgilari va sanoat namunalari
|
|
0430
|
Dasturiy ta’minot
|
|
0440
|
Yer va tabiat resurslaridan foydalanish huquqilari
|
|
0450
|
Tashkiliy xarajatlar
|
|
0460
|
Franchayz
|
|
0470
|
M ualliflik huquqlari
|
|
0480
|
Gudvill
|
|
0490
|
Boshqa nomoddiy aktivlar
|
|
|
|
|
Buxgalteriya balansi - xo'jalik yurituvchi korxonalarda har oyning birinchi sanasida xo'jalik mablag'larining turlari va tashkil topish manbalari bo'yicha iqtisodiy guruhlashtirish hisoblanadi.
Buxgalteriya balansi jadval shaklida bo'lib, ikki qismdan iborat bo'ladi. Uning chap qismi aktiv deb, o'ng qismi passiv deb ataladi.
Balansning aktiv qismida xo'jalik mablag'lari va ularning joylanishi aks ettirilsa, uning passiv qismida esa xo'jalik mablag'larning tashkil topish manbalari va tayinlanishi aks ettiriladi.
Korxonaning har qanday mulki qaysidir manba hisobidan kelib tushadi. Shuning uchun buxgalteriya balansining aktiv qismi uning passiv qismining umumiy summasiga (valyuta balansiga) teng kelishi kerak. Balans so'zi (fr. balance – tarozi) tenglik, muvozanatlik ma'nosini anglatadi.
Hisobot davrida korxonaning moliyaviy holati haqida umumlashgan axborot manbai bo'lib buxgalteriya balansi hisoblanadi. Uning yordamida mulkning tarkibi va tuzilishi, korxonaning daromadliligi va uning likvidliligi, oborot mablag'larning aylanishi, debitorlik va kreditorlik qarzlarning holati va uning dinamikasi o'rganiladi.
Buxgalteriya balansi yordamida korxonaning to'lov qobiliyati o'rganiladi, ya'ni korxona o'zining joriy aktivlar bilan joriy qarzlarini to'lash qobiliyati aniqlanadi.
Buxgalteriya balansining tengligini quyidagi tenglama ko'rinishida berish mumkin:
Aktiv = Passiv,
bunda, passiv xususiy kapital va majburiyatlardan iborat.
Aktivlar = xususiy kapital + majburiyatlar
Bu tenglik buxgalteriya hisobining fundamental asosi bo'lib hisoblanadi.
Balansning bir qancha turlari mavjud:
- joriy balans – har oy yoki chorakda tuziladi;
- yillik balans – yil yakuni bo'yicha tuziladi;
- kirish balansi – yangi tuzilgan korxona tomonidan birinchi marta tuziladigan balans;
- tugatish balansi – korxona tugatilishida tuziladigan oxirgi balansi;
- yig'ma balans – vazirlik, idora, konsernlar tomonidan alohida tuzilgan balanslarni umumlashtirish natijasida tuziladi;
- umumlashgan (konsidasiyalashgan) balans – alohida balansga ega bo'lgan, iqtisodiy jihatdan bir-biri bilan bog'liq bo'lgan yuridik shaxslarning balansini bosh korxona tomonidan umumlashtirish natijasida tuziladigan balans;
- balans-brutto (ital. brutto - qo'pol) «Asosiy vositalarning eskirishi», «Nomoddiy aktivlarning amortizasiyasi», «Savdo ustamasi», va «Shubhali qarzlar bo'yicha rezervlar» kontraktiv schetlarini o'zida qamrab turuvchi balans;
- balans-netto (ital. netto - sof) yuqorida sanab o'tilgan moddalarni ayrib tashlaydi.
Shunday qilib, brutto balansda asosiy vositalar balansning aktivda, ularning eskirishi passivida aks etiriladi. Netto balansda esa, bu moddalar faqat balansning aktiv qismida aks ettirilib, asosiy vositaning qoldiq qiymati (asosiy vositaning boshlang'ich qiymatidan eskirish summasini ayrib tashlash natijasida) aniqlanadi va balans valyutasiga qo'shiladi.
Hozirigi kunda O'zbekiston Respublikasida moliyaviy hisobotning xalqaro standartlariga mos keladigan balans-netto shakli tuziladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
